Wody Polskie zakończyły budowę wrót sztormowych na rzece Tudze. Realizacja inwestycji o wartości blisko 33 mln zł znacząco poprawi bezpieczeństwo mieszkańców Żuław. Wrota zabezpieczą obszar ponad 100 km² zamieszkany przez blisko 18 tys. ludzi, w tym Nowy Dwór Gdański. To kolejne zadanie zrealizowane w ramach Programu Żuławskiego, którego głównym zadaniem jest odbudowa i modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w regionie.

Rzeka Tuga przepływa przez Nowy Dwór Gdański, gdzie wezbrania sztormowe napływające z Zalewu Wiślanego wielokrotnie przyczyniały się do podtopień na terenie miasta. Głównym celem inwestycji jest ochrona Nowego Dworu Gdańskiego oraz terenów położonych między miastem a wrotami przeciwpowodziowymi, przed wodami wezbrania sztormowego napływającymi z Zalewu Wiślanego rzeką Szkarpawą w koryto rzeki Tugi. Ten typ powodzi powodowany jest spiętrzeniem wód w odcinkach ujściowych rzek przez wiatry sztormowe wiejące od morza. Wskutek tego dochodzi do wezbrania wód w korytach. Wrota znajdują się w ujściowym odcinku Tugi do Szkarpawy, na terenie gminy Stegna, w powiecie nowodworskim. Zabezpieczają obszar ponad 100 km², zamieszkany przez blisko 18 tysięcy osób.

Po lewej: Wiceminister MI Grzegorz Witkowski. W środku: Prezes PGW WP Krzysztof Woś. Po prawej: Dyrektor RZGW w Gdańsku Andrzej Winiarski. Fot. Wody Polskie

Z okazji ukończenia tej ważnej dla bezpieczeństwa Żuław inwestycji, odbył się briefing prasowy z udziałem Wiceministra Infrastruktury Grzegorza Witkowskiego, Prezesa Wód Polskich Krzysztofa Wosia i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku Andrzeja Winiarskiego.

- Aby Żuławy mogły się spokojnie rozwijać, musimy zapewnić im bezpieczeństwo powodziowe. Dzięki Wodom Polskim stan ochrony przeciwpowodziowej stale się poprawia. Żuławy chroni też ponad 1800 km obwałowań ,180 pomp oraz 1500 obiektów hydrotechnicznych różnego typu. Dostaliśmy teraz kolejne świetne narzędzie – wrota sztormowe na Tudze. Chciałbym serdecznie pogratulować Wodom Polskim tej inwestycji - podkreślił Grzegorz Witkowski.

- Wrota sztormowe na Tudze to zadanie przeciwpowodziowe które chroni Nowy Dwór Gdański – miasto położone poniżej poziomu morza i wymagające szczególnej ochrony. To kolejny element inwestycji na Żuławach. Całość projektu to blisko 130 mln zł. Zmodernizowaliśmy bazę lodołamaczy w Przegalinie, tam gdzie zawsze zaczyna się akcja lodołamania. Zbudowaliśmy też ostrogi dla likwidacji miejsc zatorogennych. Przeprowadziliśmy badania barymetrii dna ujścia Wisły i mamy system monitoringu zagrożenia powodziowego w regionie. Kończymy całość zadań zgodnie z harmonogramem. Dziękuje wszystkim zaangażowanym w ten projekt. To kolejny sukces Wód Polskich w dziedzinie zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego obywateli naszego kraju – powiedział Krzysztof Woś.

- Przed nami kolejne zadania. Będziemy uzupełniać system zabezpieczeń Żuław, zwłaszcza rejon Sztutowa i Stegny. Aktualnie procedujemy dokumenty związane z modernizacją wałów przeciwpowodziowych Szkarpawy i Wisły Królewieckiej – podsumował Andrzej Winiarski.

Wrota sztormowe na rzece Tudze. Fot. Wody Polskie

Wrota na Tudze - najważniejsze elementy zadania

Inwestycja jest złożona z kilku głównych elementów, w skład których weszła budowa wrót sztormowych, budowli przerzutowej, budynku sterowni wraz z instalacjami, a także rozbiórka i wykonanie trzech nowych przepustów na kanale Pryżnik wraz z odbudową toru kolei wąskotorowej nad jednym z przepustów oraz wykonanie nowego odcinka kanału o długości ok. 100 m łączącego budowlę przelewową z istniejącym kanałem Pryżnik.

Konstrukcja wrót  została zaprojektowana jako monolityczna konstrukcja żelbetowa z dwoma światłami w formie stalowych wrót pracujących w płaszczyźnie poziomej o szerokości 6,5 m w świetle każde oraz z jednym zamknięciem w postaci zasuwy stalowej płaskiej o świetle 3,0 m. W związku z budową geologiczną podłoża budowla została zaprojektowana w otoczeniu ścianek szczelnych stalowych w układzie komorowym. Dodatkowo zaprojektowano fundamentowanie obiektu na palach żelbetowych. Budowla przerzutowa została zaprojektowana jako żelbetowa wieża przelewowa z 5 światłami o szerokości 1m każde, z zamknięciami ruchomymi.

Zdjęcia z okresu budowy wrót sztormowych na Tudze. Fot. Wody Polskie

Jak działają wrota sztormowe?

Wrota przeciwpowodziowe są żelbetową budowlą trójprzęsłową, z dwoma przęsłami o szerokości po 6,5 m oraz jednym przęsłem o świetle 3,0 m. Między przęsłami umieszczone są grodzie, które zamykają się przy nadejściu fali powodziowej. Zamykanie odbywa się automatyczne lub ręczne. Nadmiar wody dopływający Tugą, w sytuacji zamkniętych wrót, będzie odprowadzany przez przelew boczny do kanału Pryżnik, dalej rzeką Linawą i za pośrednictwem przepompowni w Chłodniewie do Szkarpawy, a następnie do Zalewu Wiślanego.

Wrota przeciwpowodziowych zamkną się automatycznie, gdy poziom wody w Szkarpawie wyniesie 0,6 m n.p.m. Całkowity czas automatycznego zamykania obu skrzydeł wrót wynosi ok. 24 minuty, zaś przy pracy ręcznej - ok. 32 minuty. Poza sterowaniem automatycznym istnieje możliwość sterowania pracą wrót z panelu sterowniczego zainstalowanego w budynku sterowni.

Również sterowanie otwieraniem kolejnych świateł budowli przelewowej jest automatyczne. Jeżeli poziom wody w rzece Tudze będzie rósł i osiągnie rzędną 0,65 m n.p.m., przelew boczny do kanału Pryżnik będzie stopniowo się otwierał. Woda przepłynie wówczas przez budowlę przerzutową i dalej przez koryto Linawy do przepompowni Chłodniewo. Przy dalszym wzroście poziomu wody w rzece automatycznie będą otwierane kolejne światła, aż do osiągnięcia całkowitego przepływu wody do kanału Pryżnik na poziomie 3,5 m³/s. Gdy poziom wody w Tudze się obniży i nastąpi jego wyrównanie przed i za wrotami, wrota sztormowe zostaną ponownie otwarte.

Wnętrze sterowni. Fot. Wody Polskie

Program Żuławski

Żuławy Wiślane to malowniczy i  unikatowy teren znajdujący się w północno-środkowej części Polski, który ze względu na swoje położenie jest zagrożony powodziami. Obecnie na terenie Żuław Wiślanych realizowany jest projekt „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – Etap II – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku”, który jest finalnym etapem programu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)”, zwanego „Programem Żuławskim – 2030”.

Obejmował on pięć zadań, a jednym z nich była budowa wrót sztormowych na rzece Tudze – prawym dopływie Szkarpawy. Do pozostałych należały:

• odbudowa 19 ostróg na Wiśle;

• przebudowa stopnia wodnego Przegalina;

• badania batymetrii dna ujścia Wisły;

• rozbudowa Systemu Monitoringu Ryzyka Powodziowego (SMoRP).

Realizacja powyższych inwestycji przyczynia się do odbudowy i modernizacji systemu ochrony przeciwpowodziowej wpływającego bezpośrednio na wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław Wiślanych.

Projekt został dofinansowany w 85% przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, działanie 2 "Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska", oś priorytetowa II Ochrona środowiska. Skarb Państwa dofinansował projekt w wysokości 15 proc. Jego budżet wyniósł 130 mln zł.

Ostrogi żuławskie oraz Stopień Wodny Przegalina są ważnymi elementami kompleksowego zabezpieczenia Żuław przed powodzią. W bazie w Przegalinie stacjonuje 8 lodołamaczy, w tym 4 najnowocześniejsze jednostki, które są gotowe do akcji lodołamania w każdym sezonie zimowym.Fot. Wody Polskie