Zmodernizowaliśmy Stopień Wodny Przegalina – strategiczny punkt na mapie Żuław Wiślanych, położony na styku Wisły i Martwej Wisły. Odbudowa i unowocześnienie obiektu wpisuje się w systemową poprawę ochrony przeciwpowodziowej mieszkańców Gdańska, usprawnienie pracy lodołamaczy oraz rozwój żeglugi śródlądowej. Dzięki renowacji zabytkowej Śluzy Północnej z XIX wieku, utworzona zostanie również baza turystyczno-edukacyjna stanowiąca ważny element regionalnego dziedzictwa historyczno-kulturowego.

Z okazji zakończenia tej strategicznej w skali regionalnej inwestycji, 19 stycznia 2022 roku na Węźle Wodnym w Przegalinie odbył się briefing prasowy z udziałem Wiceministra Infrastruktury Grzegorza Witkowskiego, Zastępcy Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą Krzysztofa Wosia, Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku Andrzeja Winiarskiego oraz Wicewojewody Pomorskiego Aleksandra Jankowskiego.

 - Gościmy dziś w nowej bazie dla lodołamaczy, które strzegą bezpieczeństwa przeciwpowodziowego Dolnej Wisły. Państwo dba o bezpieczeństwo przeciwpowodziowe mieszkańców. Żadna złotówka wydana na te działania, nie jest wydana na darmo. Oprócz przebudowy bazy lodołamaczy, w ramach projektu powstają wrota sztormowe na Tudze, które ochronią przed cofką i wezbraniami od strony morza. Duże ukłony dla załóg lodołamaczy i pracowników Wód Polskich. Podziękowania kieruję do projektantów inżynierów i wykonawcy prac - podkreślił Grzegorz Witkowski.

- Stopień Wodnym Przegalina jest bardzo ważnym obiekem hydrotechnicznym, który jest wielofunkcyjny zarówno jeżeli chodzi o ochronę przeciwpowodziową jak i poprawę warunków żeglugowych na tym żeglownym odcinku Wisły. Wody Polskie pracują nad odnowieniem floty lodołamaczy, która w ostatnich latach wzbogaciła się o 8 nowych jednostek, z których 4 stacjonują w Przegalinie - powiedział Krzysztof Woś.

Modernizacja obiektu hydrotechnicznego w Przegalinie zwiększa ochronę przeciwpowodziową Gdańska i Żuław, chroniąc region przed wielkimi wodami Wisły oraz umożliwia bezpieczną żeglugę po Wiśle. Zakończenie tej inwestycji było szczególnie oczekiwane przez przedsiębiorstwa żeglugowe i środowisko żeglarzy, gdyż to jedyny stopień na drodze wodnej Wisły Gdańskiej, który umożliwia żeglugę rzeką Martwą Wisłą, stanowiącą jednocześnie część międzynarodowej drogi wodnej E40, z Morza Czarnego do Bałtyku. Remont górnych wrót śluzy, które są jednocześnie wrotami przeciwpowodziowymi, ma kluczowe znaczenie dla odbudowy i modernizacji kompleksowego systemu ochrony przeciwpowodziowej Żuław Wiślanych wpływającego bezpośrednio na wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju regionu.

Briefing prasowy na Węźle Wodnym Przegalina 19.01.2022 z udziałem Wiceministra Infrastruktury Grzegorza Witkowskiego, Zastępcy Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą Krzysztofa Wosia oraz Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku Andrzeja Winiarskiego. Po lewej: Wiceminister Witkowski. Po prawej: Wiceprezes Woś. Fot. Wody Polskie

Zmodernizowany stopień łączy funkcje żeglugowe, przeciwpowodziowe, turystyczne i edukacyjne

Inwestycja o nazwie „Przebudowa stopnia wodnego Przegalina na rzece Martwej Wiśle” obejmowała przebudowę śluzy Południowej i remontu zabytkowej śluzy Północnej, w tym  modernizację infrastruktury związanej z działaniem  śluzy oraz prace konserwatorskie w zabytkowej części węzła wodnego Przegalina. Wykonawcą inwestycji było przedsiębiorstwo Strabag Sp. z o.o. Umowę na wykonanie inwestycji podpisano we wrześniu 2019 r. Prace zakończyły się w grudniu 2021 roku.

Modernizacja śluzy Południowej dotyczyła remontu komory śluzy oraz przebudowy automatyki jej maszynowni. W zakresie prac znalazł się również remont umocnień brzegowych. Zbudowano zaplecze socjalno-gospodarcze oraz magazynowe przeznaczone do użytku przez pracowników PGW WP obsługujących pracę śluzy jak i załogę flotylli lodołamaczy. Zaplecze składa się z trzech budynków.

W czasie prac przeprowadzony został remont komory śluzy Północnej, remont budynku starej maszynowni i mechanizmów oraz rozbudowa zaplecza technicznego i bazy dla postoju jednostek pływających Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku, w tym lodołamaczy. Zbudowano stały pomost dla lodołamaczy wraz ze stanowiskami do zasilania oraz pomost pływający dla mniejszych jednostek pływających. Długość pomostu stałego dla lodołamaczy wynosi 360 m. Istotnym elementem przebudowy była renowacja zabytkowej śluzy Północnej, obecnie nieczynnej, mającej docelowo służyć jako obiekt edukacyjno - turystyczny.

W ramach zagospodarowania terenu położono nowe nawierzchnie dróg wewnętrznych, placów utwardzonych na terenie międzyśluzia oraz wokół zabytkowej maszynowni śluzy Północnej. Nawierzchnie te zostały wykonane z kostki kamiennej oraz płyt granitowych. Wykonano również prace związane z humusowaniem wszystkich powierzchni zielonych na terenie miedzyśluzia.

Stopień Wodny Przegalina. Fot. Wody Polskie

Podstawowe parametry śluzy: 

• klasa budowli II

• długość użytkowa komory 188.37 m

• szerokość użytkowa komory 11.91 m

• głębokość nad progiem górnym 3.28 m

• głębokość nad progiem dolnym 3.28 m

• długość całkowita 214.83 m

• spad maksymalny 2.49 m

Stopień Wodny Przegalina. Fot. Wody Polskie

Jeden stopień - dwie śluzy

Węzeł wodny w Przegalinie składa się z dwóch śluz: śluzy Południowej, powstałej w latach 1975-1982, oraz zabytkowej śluzy Północnej, wybudowanej w 1895 roku. Śluza Północna została zamknięta w 1992 roku oraz wpisana do rejestru zabytków. Aktualnie pełni funkcję bazy dla lodołamaczy Wód Polskich. Warto podkreślić, że zostały w niej zachowane wszystkie urządzenia hydrotechniczne. Śluza Południowa zbudowana została w miejscu połączenia rzeki Wisły z Martwą Wisłą i jest obecnie jedynym stopniem wodnym na drodze wodnej Wisły Gdańskiej. Długość użytkowa komory śluzy Południowej w Przegalinie wynosi 188,37 m, a szerokość 11,91 m. Różnica poziomów wody dolnej i górnej wynosi maksymalnie 1,7 m.

Zwiedzanie zabytkowej części obiektu. Fot. Wody Polskie

Projekt Żuławski

Zadanie pn. „Przebudowa stopnia wodnego Przegalina” o wartości 64,5 mln zł jest największą inwestycją realizowaną w ramach projektu „Kompleksowe Zabezpieczenie Przeciwpowodziowe Żuław – Etap II – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku”, którego budżet wynosi 130 mln zł. Inwestycja „Przebudowa stopnia wodnego Przegalina” jest jednym z pięciu zadań realizowanych w ramach Projektu. Do pozostałych należą:

• odbudowa 19 ostróg na Wiśle;

• budowa wrót sztormowych na rzece Tudze;

• badania batymetrii dna ujścia Wisły;

• rozbudowa Systemu Monitoringu Ryzyka Powodziowego (SMoRP).

Realizacja powyższych inwestycji przyczyni się do odbudowy i modernizacji systemu ochrony przeciwpowodziowej wpływającego bezpośrednio na wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław Wiślanych.

Projekt został dofinansowany w 85% przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, działanie 2 "Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska", oś priorytetowa II Ochrona środowiska. Skarb Państwa dofinansował projekt w wysokości 15 proc.