Wody Polskie sukcesywnie modernizują infrastrukturę przeciwpowodziową dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców i ochrony gospodarki narodowej w całym kraju. Z końcem tego roku zrealizowaliśmy szereg kluczowych projektów, m.in. na Żuławach, Śląsku i Podkarpaciu. W gotowości są także nasze lodołamacze na Wiśle i Odrze, które aż do marca będą zapewniać zimową osłonę przeciwpowodziową.
Powódź, obok suszy, jest jednym z najbardziej dotkliwych i niebezpiecznych zjawisk naturalnych. W Polsce na terenach zagrożonych występowaniem powodzi mieszka nawet 15 mln ludzi! Te gwałtowne zjawisko wpływa destrukcyjnie na społeczeństwo, środowisko i gospodarkę, powodując wielomiliardowe straty. Dla ograniczenia skutków tego niszczącego żywiołu Wody Polskie realizują szereg inwestycji w najbardziej zagrożonych powodzią obszarach kraju. Z końcem 2022 roku mieszkańcy Śląska, Podkarpacia i Żuław zyskali nową i zmodernizowaną infrastrukturę przeciwpowodziową, która wzmacnia ich bezpieczeństwo. O ochronę mieszkańców doliny Odry Granicznej i Dolnej Wisły przed powodziami zatorowymi dba flota lodołamaczy. Prowadzimy także prace, które mają na celu usprawnienie akcji lodołamania i swobodny przepływ kry i śryżu, w razie wystąpienia zjawisk lodowych. Ponadto 23 grudnia 2022 roku weszły też w życie Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy: Niemna, Łaby i Dunaju. Poniżej prezentujemy efekty naszych działań w regionach.
 |
| Wody Polskie sukcesywnie modernizują infrastrukturę przeciwpowodziową dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców i ochrony gospodarki narodowej w całym kraju. |
Stop Powodzi! – nasze działania na południu Polski
Suchy zbiornik przeciwpowodziowy Bolków w województwie dolnośląskim, to nie tylko zabytek hydrotechniki z 1912 roku, ale także obiekt który do dziś służy mieszkańców i zabezpiecza przed powodzią obszar 19 km2 w zlewni rzeki Nysa Szalona. Powierzchnia zbiornika przy maksymalnym poziomie piętrzenia to 23 ha, a jego pojemność może sięgnąć nawet 870 tysięcy metrów sześciennych. Wody Polskie zakończyły właśnie kompleksowy remont zbiornika, by zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie.
Wśród prac realizowanych od 2020 roku znalazły się m.in. gruntowny remont zapory ziemnej, przelewu powierzchniowego, kaskady, kanału odpływowego, mostu przejazdowego, niecki wypadowej czy kamiennego kanału poniżej niecki. Dodatkowo gruntownie wyremontowano pomosty schodów i siłowników służących, do sterowania obiektem oraz bariery ochronne i oświetlenie korony zapory. Wykonano łapacz rumowiska i namułu, a także remont urządzeń zrzutowych zbiornika. Wreszcie, uzupełniono sieci piezometrów oraz istniejący system rowów odwadniających czaszę zbiornika. Ich łączny koszt wyniósł 7,3 mln zł
 |
 |
| Obiekt jest zlokalizowany na potoku Rochowicka Woda. Widok na zaporę zbiornika. Fot. Wody Polskie | |
Zakończyliśmy remont zbiornika Przeworno na Dolnym Śląsku. Wielofunkcyjny obiekt o powierzchni 81ha może pomieścić 851 tys. m3 wody, wzmacniając ochronę przeciwpowodziową mieszkańców gmin Przeworno i Strzelin. Dla zachowania ciągłości korytarza migracyjnego organizmów wodnych na rzece Krynka, został wyposażony w przepławkę.
W ramach prac wzmocniono m.in. grunt pod blokiem urządzeń zrzutowych, wykonano nowe konstrukcje żelbetowe, a te istniejące wzmocniono płaszczem żelbetowym. Zrealizowano także szczelne połączenie ekranu zapory z konstrukcją żelbetową, przesłoną przeciwfiltracyjną i kanałem odpływowym, roboty konserwacyjne i odtworzeniowe wyposażenia komory zasuw oraz zamontowano pomost roboczy do obsługi krat upustu dennego wraz z nowym mechanizmem podnoszenia i czyszczenia. Wykonano też system wentylacyjny komory zasuw i sieci kontrolno-pomiarowe oraz uporządkowano teren w obszarze całego obiektu.
 |
| Zbiornik Przeworno w czasie piętrzenia. Fot. Wody Polskie |
Zabezpieczenie Białej Głuchołaskiej - Głuchołazy
W Głuchołazach w województwie opolskim zakończyliśmy remont i wzmocnienie zabezpieczeń przeciwpowodziowych na rzece Biała Głuchołaska. Prace zostały zrealizowane w taki sposób, aby nie powtórzył się kataklizm, jaki dotknął miasto w 1997 czy 2014 roku. W razie wystąpienia intensywnych opadów w Sudetach Wschodnich, górską rzeką Białą Głuchołaska spływa do Polski z Czech pierwsza fala powodziowa. W zwykłych warunkach rzeka prowadzi 2 do 4 m3 wody na sekundę, jednak w czasie Powodzi Tysiąclecia było jej nawet 60 razy więcej! Dzięki inwestycji Wód Polskich powierzchnia zalewowa w centrum miasta została zmniejszona o ponad 6 hektarów, co znacząco wzmocniło ochronę obszarów zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej oraz kluczowych dla miasta zakładów przemysłu papierniczego i spożywczego.
W ramach prac na odcinku o długości niemal 2 km, wybudowano nowe obiekty przeciwpowodziowe oraz rozbudowywano i zmodernizowano istniejący mur regulacyjno-oporowy, który zabezpiecza okolicę od dziesięcioleci. Roboty budowlane były wykonywane w warunkach minimalnej ingerencji w środowisko naturalne koryta rzeki i pod stałym nadzorem ichtiologicznym, w trosce o zabezpieczenie siedlisk ryb - szczególnie lipienia i śliza. Inwestycja przeciwpowodziowa Wód Polskich w Głuchołazach, o wartości blisko 12 mln zł, jest elementem szerokiego planu wzmacniania bezpieczeństwa w zlewni Nysy Kłodzkiej oraz w całym dorzeczu Odry, zgodnie z przyjętą wieloletnią strategią działań.
 |
 |
| Zabezpieczenia przeciwpowodziowe w Głuchołazach. Fot. Wody Polskie | |
Ponad 11 km rozbudowanych obwałowań Odry, zwiększenie bezpośredniej ochrony blisko 2 tys. mieszkańców i ich gospodarstw oraz szereg wymiernych działań na rzecz środowiska przyrodniczego to efekty kompleksowej inwestycji przeciwpowodziowej Wód Polskich w rejonie Brzegu Dolnego w województwie dolnośląskim. Inwestycja wspiera także dalszy rozwój Odrzańskiej Drogi Wodnej, a jej realizacja będzie niosła za sobą zwiększenie walorów rekreacyjnych i turystycznych regionu. Całkowita wartość inwestycji, zrealizowanej przy wsparciu Funduszy Europejskich, to około 60 mln zł.
 |
Głównym celem przedsięwzięcia jest ochrona mieszkańców miejscowości Wały, Stary Dwór, Uraz i Raków, a także pośrednio Brzegu Dolnego przed powodzią. Przedsięwzięcie obejmowało remont i przebudowę istniejącego korpusu wału przeciwpowodziowego zlokalizowanego na prawym brzegu rzeki Odry. Przebudowa i odbudowa tak zwanego wału cofkowego stopnia wodnego Brzeg Dolny, a w szczególności wzmocnienie i rozbudowa korpusu wału, dostosowały obwałowania do odpowiednich wymogów stawianych budowlom hydrotechnicznym II klasy ważności.
W ramach kompensacji przyrodniczych odtworzyliśmy 340 szt. zakrzaczeń tarninowych oraz posadziliśmy 120 drzew liściastych. W rejonie budowli powiększyliśmy lub zbudowaliśmy niewielkie zbiorniki retencjonujące wodę o powierzchni około 1500 m2 każdy, wraz z wykonaniem zimowisk dla płazów. Na skarpach wałowych oraz wałach opaskowych zrealizowaliśmy prace konserwacyjne i pielęgnacyjne, tak aby obiekty możliwie jak najbardziej wtopić w istniejące naturalne otoczenie. Obwałowania są odsunięte od koryta Odry, co pozwala na stworzenie w międzywalu warunków dla rozwoju i bytowania zarówno nadodrzańskiej fauny, jak i flory. Wszystkie roboty budowlane były objęte szczegółowym nadzorem przyrodniczym z zachowaniem odpowiednich procedur środowiskowych i przepisów ochrony przyrody. Wykonawca prowadził prace pod nadzorem przyrodniczym specjalistów z zakresu chiropterologii, herpetologii, entomologii, botaniki i fitosocjologii.
 |
 |
| Wały odrzańskie w rejonie Brzegu Dolnego. Fot. Wody Polskie | |
Mieszkańcy i władze samorządowe przygranicznej gminy Gubin w województwie lubuskim od lat zabiegali o wzmocnienie zabezpieczeń przeciwpowodziowej na Nysie Łużyckiej. W odpowiedzi Wody Polskie kontynuują intensywne prace na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego tego newralgicznego regionu. Po pięciu miesiącach prac zakończyliśmy pierwszy etap remontu obwałowań Nysy Łużyckiej na odcinku Gubin-Sękowice o długości ponad 2,5 km. W zakres robót wchodziła między innymi rozbiórka korpusu wału i dogęszczenie go do wymaganego stopnia, odbudowa korpusu wału do wymaganych rzędnych z wyrównaniem korony, wykonanie bentonitowo-cementowej przesłony przeciwfiltracyjnej w korpusie wału oraz remont przejazdów wałowych. Wcześniej, jesienią tego roku, zmodernizowaliśmy wały przeciwpowodziowe na odcinku Markosicie-Późna o długości ponad 7 km. Wartość obu zadań wyniosła blisko 14 mln zł. Kolejne inwestycje planujemy w przyszłym roku.
 |
 |
| Wały Nysy Łużyckiej w rejonie Gubina. Fot. Wody Polskie | |
Finalizujemy prace na Zalewie Rzeszowskim, których celem jest pierwotnej pojemności retencyjnej zbiornika. Dzięki realizacji inwestycji, dno zbiornika znajduje się teraz na głębokości ok. 4,5 m poniżej lustra wody. Przed rozpoczęciem prac, przy brzegu, głębokość wynosiła zaledwie kilkadziesiąt centymetrów. Odtworzenie potencjału retencyjnego zalewu, wzmacnia ochronę przeciwpowodziowej mieszkańców stolicy Podkarpacia.
Prace rozpoczęły się we wrześniu 2019 roku od przeniesienia rośliny chronionej – orzecha kotewki wodnej na stanowiska zastępcze. Następnie rozpoczął się proces wydobywania osadów z dna. W celu usunięcia zalegających osadów wykorzystywano specjalistyczną koparkę wieloczerpakową, refulery oraz koparki z osprzętem łyżkowym, na pontonach. Łącznie oczyszczono zbiornik z ok. 680 tys. m3 namułów. Dzięki pracom zbiornik mieści 1,2 mln m3 wody, czyli tyle, ile jest w stanie wypełnić po dach Stadion Narodowy w Warszawie. Aktualnie na terenie zb prowadzone są prace porządkowe oraz demontaż maszyn. Koszt inwestycji to blisko 70 mln zł. Aby utrzymać uzyskany efekt, przez kolejnych 5 lat dno zbiornika będzie systematycznie monitorowane przez Wody Polskie, a nagromadzone osady będą usuwane. Rodzaj sprzętu będzie dobierany w zależności od miejsca koncentracji największych ilości osadów.
 |
| Refuler wydobywający osady na brzeg na Zalewie Rzeszowskim. Październik 2022. Fot. Wody Polskie |
Stop Powodzi! – nasze działania na północy Polski
Kompleksowe Zabezpieczenie Przeciwpowodziowe Żuław
Wody Polskie, przy wsparciu Funduszy Europejskich, zakończyły inwestycje Projektu Żuławskiego za 130 mln zł! Jego głównym celem była odbudowa i modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej wpływającego bezpośrednio na wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław Wiślanych. Zakończony projekt obejmował pięć zadań, do których należały odbudowa 19 ostróg na Wiśle, przebudowa stopnia wodnego Przegalina, budowa wrót sztormowych na rzece Tudze – prawym dopływie Szkarpawy, badania batymetrii dna ujścia Wisły i rozbudowa Systemu Monitoringu Ryzyka Powodziowego (SMoRP). Zrealizowane inwestycje w znaczący sposób wpływają na wzmocnienie zimowej osłony przeciwpowodziowej, a także wzrost bezpieczeństwa mieszkańców ze strony wezbrań sztormowych.
 |
 |
 |
| Baza lodołamaczy w Przegalinie, wrota sztormowe na Tudze, ostrogi żuławskie. Fot. Wody Polskie | ||
Wały Fiszewki – Żuławy Elbląskie
Płynąca przez Żuławy Elbląskie rzeka Fiszewka stała się mniej groźna dla okolicznych mieszkańców i pól uprawnych. Zmodernizowaliśmy obwałowania na długości 21,5 km, umacniając je i odcinkowo podwyższając. Korona wałów została utwardzona i uzupełniona w miejscach uszkodzeń. Wartość prac wyniosła 7,7 mln zł.
 |
| Wały Fiszewki. Fot. Wody Polskie |
Zimowa osłona przeciwpowodziowa - Odra graniczna
Przebudowa obiektów przeciwpowodziowych na Odrze zapewni bezpieczeństwo ludności mieszkającej w jej dorzeczu. Celem prac jest odtworzenie warunków dla możliwości prowadzenia akcji lodołamania przez zapewnienie odpowiedniej głębokości rzeki, stabilizację warunków przepływu i likwidację miejsc zatorogennych. Zatory lodowe, które gromadzą się zimą w obrębie Dolnej i Środkowej Odry stanowią poważne zagrożenie powodziowe dla terenów przylegających. Najskuteczniejszym narzędziem walki z powodziami zatorowymi jest lodołamanie.
Projekty przeciwpowodziowe wykorzystują najnowsze technologie, są dostosowane do panujących w danym miejscu warunków oraz prowadzone z poszanowaniem środowiska naturalnego pod nadzorem przyrodniczym zespołu ekspertów. W ramach prac zastosowano szereg proekologicznych działań kompensacyjnych oraz minimalizujących. Rewitalizacja infrastruktury przeciwpowodziowej jest współfinansowana także ze środków zewnętrznych: Unii Europejskiej oraz Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) i Banku Rozwoju Rady Europy. Inwestycje realizowane są na terenie województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego, a ich wartość szacowana jest na ponad 250 mln zł. Prace trwają, a ich planowany termin zakończenia to grudzień 2023 r.
 |
 |
 |
| Zabudowa hydrotechniczna oraz wyspy lęgowe dla ptaków. Fot. Wody Polskie, Piotr Chara, Budimex. | ||
Lodołamacze Wód Polskich są przygotowane do akcji lodołamania w sezonie zimowym 2022/2023. Zimowa osłona przeciwpowodziowa prowadzona jest na Odrze Granicznej, Dolnej Wiśle oraz Zbiorniku Włocławskim. Do dyspozycji mamy 26 statków, w tym 8 najnowocześniejszych jednostek. Nasze lodołamacze ze Szczecina, kruszyły już pierwsze w tym sezonie zimowym zatory lodowe pracując nieustannie do późnego wieczora. Dzięki prężnej i wielogodzinnej pracy doświadczonej załogi uporaliśmy się z zagrożeniem powodzią zatorową na Odrze. Dyżur lodowy na rzekach potrwa do 15 marca.
 |
 |
| Lodołamanie na Szczecińskim Węźle Wodnym. Grudzień 2022. Fot. Wody Polskie | |
Razem powiedzmy Stop Powodzi!
Zjawisku powodzi sprzyja silna urbanizacja i zwiększanie zabudowy w dolinach rzecznych. Dlatego w rejonach o zwiększonym ryzyku podtopień konieczne jest zwiększanie retencji, budowa zbiorników przeciwpowodziowych oraz tworzenie kompleksowych systemów, które umożliwiają bezpieczne przejście wód podczas wezbrania. Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego możliwe jest dzięki inwestycjom przeciwpowodziowym oraz współpracy z samorządami terytorialnymi i lokalną społecznością. W tym celu należy zadbać o właściwe planowanie przestrzenne i ochronę terenów zielonych oraz inwestować w błękitno-zieloną infrastrukturę, żeby wody opadowe miały się gdzie bezpiecznie gromadzić. Kolejne wezbrania są tylko kwestią czasu, dlatego tak ważne jest właściwe przeciwdziałanie zagrożeniu i wdrażanie systemowych działań.
