5 grudnia świętujemy Dzień Marynarza Śródlądowego. W tym uroczystym dniu pragniemy przypomnieć o niezwykle odpowiedzialnej roli marynarzy i żeglugi śródlądowej w dzisiejszym świecie. To dzięki zaangażowaniu wodniaków możemy bezpiecznie korzystać ze szlaków żeglugowych, a także bezpiecznie żyć nad dużymi rzekami. Ich codzienna praca jest zróżnicowana, w zależności od tego, do czego jednostki, na których pływają są przeznaczone. Jedni pływają na krajowych szlakach wodnych, inni wybierają wodne szlaki na całym świecie. Łączy ich pasja do żeglugi, która jest jednym ze środków transportu najmniej obciążających środowisko. Wody Polskie prowadzą szereg działań mających na celu wsparcie i rozwój żeglugi śródlądowej, aby nasi marynarze mogli bezpiecznie pokonywać każdy kilometr wodnych szlaków.

Polskę przecina gęsta sieć rzek, jezior i kanałów, w tym trzy ważne międzynarodowe drogi wodne: E-30, E-40 i E-70, dające łącznie tysiące kilometrów dróg wodnych w naszym kraju Wiele z obiektów hydrotechnicznych służących żegludze śródlądowej to obiekty mające po kilkadziesiąt a nawet więcej lat. Są wśród nich prawdziwe zabytki architektury, jak śluzy Kanału Augustowskiego, Kanału Gliwickiego i drogi wodnej wzdłuż Noteci.

Śluza Okole to jedna z remontowanych budowli hydrotechnicznych Kanału Bydgoskiego, stanowiącego drogę wodną Wisła–Odra. Fot. Wody Polskie

Wody Polskie dbają o rozwój śródlądowych dróg wodnych i bezpieczną pracę marynarzy. Sukcesywnie modernizujemy Odrzańską Drogę Wodną budując nowe stopnie wodne, m.in. w Malczycach, a także remontując zabytkowe śluzy na Kanale Gliwickim, dzięki czemu droga ze Śląska nad Morze Bałtyckie staje się sprawniejsza i wygodniejsza. Efektywniejszej żegludze sprzyja też system odrzańskich ostróg, które razem ze stopniami wodnymi jednocześnie pełnią ważną rolę w ochronie przeciwpowodziowej doliny Odry. Zmodernizowane ostrogi na Wiśle pozwolą na skuteczniejszą pracę lodołamaczy, których flota jest unowocześniana dla bardziej komfortowej pracy załóg. Dbamy też o turystykę i historię. Remont zabytkowych śluz w regionie wodnym Noteci pozwoli na spopularyzowanie tego szlaku. Z kolei tegoroczna wystawa w Warszawie w hołdzie marynarzom rzecznym przypomniała o ich doniosłej roli dla Polski, niezmiennej przez dziesięciolecia. 

Żeglugową królową na mapie Polski jest Odra. Tą drogą przewozi się najwięcej ładunków za pomocą transportu wodnego. Transporty ze śląskiego zagłębia surowcowego płyną przez Kanał Gliwicki, do Odry i potem aż do nadbałtyckich portów. Warto tutaj zaznaczyć, że transport wodny jest niskoemisyjny i bezpieczniejszy, niż drogowy.

Wodniackim rajem można nazwać Krainę Wielkich Jezior Mazurskich. Tamtejszy szlak wodny przyciąga wielu marynarzy chcących spędzić czas w tym urokliwym zakątku Polski. O popularności tego regionu świadczy fakt, że tylko w tym roku udało się pobić rekord śluzowań na Kanale Augustowskim! Stale jest także rozwijana infrastruktura. W czerwcu uroczyście otworzono śluzę Guzianka II, która usprawnia ruch żeglugowy na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. W tym roku ruszyły też wielkie inwestycje na Mazurach, dzięki którym poprawi się poziom bezpieczeństwa i żeglowności lokalnych kanałów.

Śluza Guzianka II. Fot. Wody Polskie

O bezpieczeństwo szlaków żeglugowych, a także mieszkańców dolin rzecznych dbają załogi specjalistycznych statków służących do robót utrzymaniowych oraz lodołamaczy. Marynarze jednostek utrzymaniowych są szczególnie aktywni od wiosny do jesieni. Dbają o odpowiednie oznaczenie szlaków, a także ich bezpieczeństwo i swobodny przepływ, usuwając przeszkody zalegające w wodach, które mogą zagrażać zarówno wodniakom jak i obiektom hydrotechnicznym. To wymagająca, ale i pasjonująca praca, o czym opowiadał nam Jan Kowalewski, pracownik Wód Polskich w Giżycku pełniący służbę na Kobuzie.

Sezon zimowy zaś to domena załóg lodołamaczy. Od grudnia do marca patrolują wody Szczecińskiego Węzła Wodnego, górnej Odry, dolnej Wisły oraz Zbiornika Włocławskiego, dzięki czemu mieszkańcy nadodrzańskich i nadwiślańskich miejscowości są chronieni przed powodziami zatorowymi w czasie mroźnych zim. Specyfikę akcji lodołamania i jej kluczową rolę w ochronie przeciwpowodziowej przedstawił nam kapitan Jerzy Fitas, który od wielu lat pełni służbę na lodołamaczach na Dolnej Odrze.

Nowe lodołamacze: Orkan i Sokół podczas letniej podróży Odrą ze stoczni w Kędzierzynie-Koźlu do portu macierzystego na ZW Włocławek. Fot. Wody Polskie

Przyszli marynarze mogą kształcić się w trzech technikach: w Nakle nad Notecią, Wrocławiu i Kędzierzynie Koźlu. Pływanie po śródlądowych drogach wodnych może być dla nich fascynującą przygodą. Podkreśla to Mariusz Przybylski, dyrektor RZGW we Wrocławiu a także kapitan żeglugi śródlądowej, który mówi że: - „Praca w żegludze jest bardzo ciekawa i wspaniale kształtuje szybką decyzyjność i odpowiedzialność. Dzięki temu wzmacniamy charakter i podejmujemy niecodzienne wyzwania, ponieważ każdego dnia na rzece spotykamy się z nietypowymi sytuacjami. Takie hartowanie w sytuacjach kryzysowych bardzo pomaga w życiu prywatnym, uczy też elastyczności”. Młoda kadra żeglugowców będzie mogła zasilić polską flotę rzeczną, mając swój znaczy wkład w rozwój śródlądowych dróg wodnych w Polsce.

Jednostki pływające na Odrze w Nowej Soli. Fot. Jerzy Malicki

Marynarze, w dniu Waszego święta życzymy Wam stopy wody pod kilem!

Joanna Sasal

Piotr Cierpucha

Wydział Edukacji Wodnej

PGW Wody Polskie