Proekologiczne projekty Wód Polskich, realizowane przy wsparciu środków europejskich w ramach programu LIFE, zostały docenione podczas Dnia Informacyjnego LIFE, zorganizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. W kategorii Jednostka Wód Polskich najbardziej efektywnie korzystająca ze środków Programu LIFE został uhonorowany nasz projekt LIFE Pilica, zaś projekt LIFE+ Rega otrzymał wyróżnienie.

Dzień Informacyjny LIFE 2024 połączony został z obchodami 15-lecia LIFE z NFOŚiGW. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostały efekty 15 lat zaangażowania NFOŚIGW we wspieranie projektów LIFE w Polsce. Swoje prezentacje wygłosili m.in. przedstawiciele Europejskiej Agencji Wykonawczej do spraw Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA), Ministerstwo Klimatu i Środowiska  oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

W trakcie spotkania najbardziej zaangażowani Beneficjenci LIFE otrzymali wyróżnienia. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie otrzymało aż dwa wyróżnienia: nagrodę za projekt LIFE Pilica w imieniu RZGW w Warszawie odebrała Agnieszka Zientara Zastępca Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, nagrodę za projekt LIFE+ Rega odebrał Wojciech Leszczyński, Dyrektor Zarządu Zlewni w Gryficach

Program LIFE jest jedynym programem zarządzanym na poziomie Komisji Europejskiej i w całości dedykowanym zagadnieniom ochrony środowiska, przyrody i klimatu oraz transformacji energetycznej. W ramach programu możliwe uzyskanie wsparcia na realizację m.in. projektów aktywnej ochrony przyrody na obszarach Natura 2000, testowania i przygotowania do szerokiego rozpowszechnienia rozwiązań mogących przyczynić się do poprawy stanu środowiska oraz przezwyciężania barier w przechodzeniu na czystą energię.

Głównym celem Projektu LIFE Pilica jest poprawa jakości i bioróżnorodności wód ekosystemu Pilicy

Projekt LIFE Pilica realizowany jest w zlewni Pilicy o powierzchni ok. 9 tys. km², która położona jest na obszarze 93 gmin w obrębie 5 województw: łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, śląskiego oraz świętokrzyskiego. Rzeka Pilica wraz z utworzonym na niej Zbiornikiem Sulejów stanowi istotny element rozwoju społeczno-ekonomicznego centralnej Polski.

Postępująca eutrofizacja wód, skutkująca występowaniem intensywnych zakwitów sinic w ZW Sulejów, niski poziom retencyjności wód, w szczególności na obszarach zmeliorowanych, jak również wysokie zapotrzebowanie na pobór wód na potrzeby m.in. akwakultury decyduje, że efektywne zarządzanie ilościowe i jakościowe zasobami wodnymi w zlewni Pilicy jest obecnie kluczowe dla adaptacji do zmian klimatycznych regionu i jego rozwoju gospodarczego. Działania naprawcze wdrażane są w obszarach:

• zarządzania zasobami wodnymi,

• ograniczenia presji z gospodarki wodno-kanalizacyjnej,

• adaptacji miast do zmian klimatu,

• ograniczenia presji rolniczej,

• przywracania drożności cieków i odtwarzania starorzeczy,

• budowania potencjału dla wspierania wdrożenia projektu,

• monitoringu wpływu projektu na środowisko i rozwój regionu,

• zarządzania projektem, promocją i rozpowszechnianiem wyników.

Ich głównym celem jest poprawa jakości i bioróżnorodności wód powierzchniowych ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika wodnego Sulejów.

Projekt LIFE Pilica „Wdrażanie Planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewnii Pilicy” rozpoczął się 1 stycznia 2021 r. i będzie realizowany do końca 2030 r. Całkowity budżet projektu LIFE Pilica to ok. 74 mln złotych. Projekt jest w 60% finansowany przez Komisję Europejska tj. w wysokości 43 mln złotych. Narodowy Fundusz Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska dofinansuje projekt kwotą 25 mln złotych (35% kosztów kwalifikowanych). Wkłady własne Beneficjentów będą stanowiły ok. 5% budżetu.

Beneficjentami projektu są Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie (pełniący rolę Beneficjenta Koordynującego), Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk (ERCE PAN), Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) oraz FPP Enviro.

Więcej o projekcie: https://www.lifepilica.pl/pl/

Projekt LIFE+ Rega to zakończony sukcesem szereg działań dla środowiska naturalnego

W 2023 roku Wody Polskie zakończyły realizację projektu LIFE+ Rega. Dzięki przeprowadzonym pracom odtworzyliśmy korytarz migracyjny ryb dwuśrodowiskowych (wędrownych), głównie troci, w korycie rzeki Regi (ponad 130 km) oraz w jej dopływach. Zwiększyliśmy bezpieczeństwo ryb wędrownych oraz innych organizmów wodnych oraz polepszyliśmy warunki bytowania i rozrodu ich populacji. Najważniejsze działania w ramach Projektu LIFE+ Rega to:

• Udrożnienie korytarza migracyjnego rzeki Regi i jej dopływów (wykonanie 23 przepławek)

• Wykonanie sztucznych tarlisk ryb łososiowatych o powierzchni łącznej ponad 12 000 m²

• Monitoring przyrodniczy Projektu LIFE+ Rega (przeprowadzenie badań oceny stanu zasobów przyrodniczych zlewni Regi – badania bonitacyjne oraz liczenie gniazd tarłowych)

• Nasadzenia drzew nad brzegami Regi - nasadzono 60 000 drzew nad brzegami zlewni Regi

• Utworzenie użytków ekologicznych na rzekach Łoźnica i Gardominka

• Organizacja Centrum Monitoringu i Informacji Przyrodniczej w Gryficach

• Montaż elektrycznych barier odstraszających dla ryb przy elektrowniach wodnych na Redze w Płotach, Likowie i Rejowicach

• Montaż urządzeń do podwodnego monitoringu ryb w dwóch przepławkach

• Działania edukacyjne nakierowane na młodzież oraz inne grupy interesariuszy

• Działania promocyjne (przygotowanie filmu promocyjnego, wydanie broszury tzw. Raportu Laika, prowadzenie strony internetowej oraz profilu FB)

• Wyposażenie społecznej Straży Rybackiej w sprzęt do walki z kłusownikami

• Współpraca z Partnerami projektu w celu wzmacniania i utrzymywania efektu środowiskowego Projektu

Liderem Projektu było Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, pełniące funkcję Beneficjenta Koordynującego, a Współbeneficjentem była Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie. Realizacja Projektu rozpoczęła się w 2012 roku przez Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie. PGW Wody Polskie przejęły inwestycję po powstaniu jednostki w 2018 roku. Projekt prowadzono w ramach instrumentu finansowego LIFE+ objętego dofinansowaniem Komisji Europejskiej (50% środków) przy współfinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (45% środków). Pozostałe 5% wartości Projektu to wkład własny Beneficjenta. Całkowity umowny budżet Projektu wyniósł 5 407 999 euro.

Projekt zrealizowano również we współpracy z innymi instytucjami – Towarzystwem Miłośników Rzeki Regi, Polskim Związkiem Wędkarskim Okręg Szczecin, Enea Nowa Energia Sp. z o.o., Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Szczecinie oraz Nadleśnictwem Gryfice, jednostkami samorządu terytorialnego, użytkownikami małych elektrowni wodnych w dorzeczu Regi i innymi interesariuszami społecznymi.

***

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie prowadzi szereg działań wielopłaszczyznowych, których zadaniem jest poprawa stanu wód w naszym kraju, ochrona przed powodzią i suszą, w tym podniesienie wskaźnika krajowej retencji wód. Wielostronność działań Gospodarstwa przekłada się zarówno na działania inżynieryjne, techniczne, jak i nietechniczne, edukacyjne. Pracownicy Wód Polskich realizują zadania w ramach Planów Zadań Ochronnych w obszarach Natura 2000, również uczestniczą w różnych, również międzynarodowych projektach z innymi podmiotami i organizacjami pozarządowymi, realizując wspólnie działania także na rzecz ochrony terenów mokradłowych, czego przykładem jest współpraca Wód Polskich i Słowińskiego Parku Narodowego na rzecz renaturyzacji doliny Łupawy.