Stopnie wodne w Januszkowicach, Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu czeka gruntowna przebudowa. Realizowane zadania poprawią nie tylko poziom żeglowności na Odrze, ale również poziom bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Ważnym elementem inwestycji będą działania na rzecz zrównoważonego rozwoju i osiągnięcia neutralności klimatycznej, a także zachowanie lokalnej tożsamości historyczno-kulturowej. Modernizacje odrzańskich stopni wodnych są wśród niemal 30 dużych projektów prowadzonych przez gliwickie Wody Polskie.

Wody Polskie były gospodarzem dwóch konferencji poświęconych modernizacji odrzańskich stopni wodnych z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury, Delegatury Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Kędzierzynie-Koźlu, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Opolu i głównych wykonawców. Gruntowny remont obiektów jest niezbędny dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i załóg jednostek pływających, a także poprawy bezpieczeństwa mieszkańców nadodrzańskich miejscowości w razie wystąpienia wezbrań, czy zjawisk lodowych, kiedy bardzo istotna jest możliwość szybkiego, sprawnego i bezpiecznego położenia jazu, aby nie utrudniać spływu wód wysokich. Lata eksploatacji stopni wodnych oraz zmienne warunki atmosferyczne, na które jazy są stale narażone, powodują częste awarie, wymuszają konieczność kosztownych napraw i nie dają satysfakcjonującej  pewności co do niezawodności funkcjonowania. Ponadto modernizacja obiektów pozwoli na rozwój żeglugi śródlądowej i ekologicznego transportu wodnego, który cechuje się niskoemisyjnością i obniżoną emisją hałasu. Dzięki dostosowaniu Odrzańskiej Drogi Wodnej do wyższych parametrów, więcej towarów będzie mogło być przewożonych tą drogą, zamiast za pomocą mniej przyjaznego dla środowiska transportu samochodowego, co przyczyni się również do rozwoju portów i handlu morskiego. Przebudowa zabytkowych jazów będzie prowadzona z troską o zachowanie tożsamości historycznej i dziedzictwa kulturowego regionu.

Modernizowany obiekt w Januszkowicach. Fot. Wody Polskie

Celem modernizacji stopnia wodnego w Januszkowicach jest podniesienie poziomu żeglowności śródlądowej drogi wodnej na Odrze do klasy Va. Z kolei celem modernizacji stopni wodnych Krępa, Groszowice i Dobrzeń jest poprawa żeglowności na Odrzańskiej Drodze Wodnej przez dostosowanie jej do parametrów III klasy na odcinku długości blisko 20 km przez zapewnienie stałego poziomu piętrzenia wody, gwarantującego żeglugę na rzece Odrze. Dzięki temu przyszłościowy plan osiągnięcia na tym odcinku rzeki Odry IV klasy drogi wodnej nie będzie wymagał dalszej modernizacji jazów objętych projektem i zostanie ograniczony do przebudowy istniejących śluz oraz ich awanportów, a także regulacji i dostosowania koryta rzeki do wymaganych parametrów żeglugowych. Modernizacja obiektów zwiększy też poziom ochrony przeciwpowodziowej. Bezproblemowe działanie jazów i niezawodność w zakresie sterowania są niezbędne w przypadku wezbrania wód, gdyż regulacja przepuszczania wód powodziowych przez zamknięcia jazów umożliwia zmniejszenie skutków powodzi.

W ramach prac w Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu istniejące jazy sektorowe zostaną zastąpione przez mniej problematyczne jazy klapowe z napędem hydraulicznym oraz automatycznym i zdalnym sterowaniem. Ta zmiana wpłynie korzystnie na większą możliwość ich bezproblemowego użytkowania, bowiem nowe jazy klapowe są znacznie bardziej odporne m.in. na temperatury i zjawiska lodowe. Dodatkowo przebudowane lub zbudowane od podstaw zostaną obiekty towarzyszące, takie jak przepławki dla ryb, tamy rozdzielcze, ubezpieczenia brzegowe, ubezpieczenia poszurów, kładki technologiczne, sterownie i maszynownie. Z kolei prace w Januszkowicach zakładają modernizację istniejącej śluzy małej poprzez jej częściową rozbiórkę i budowę w jej miejscu śluzy o parametrach 190 m długości użytkowej i 12 m szerokości użytkowej wraz z wyposażeniem technicznym, mechanicznym i hydraulicznym. Ponadto przebudowana zostanie istniejąca komora pociągowa co zapewni dwukomorowy standardowy układ i zagwarantuje ciągłość żeglugi. Wyremontowane zostaną także obiekty towarzyszące oraz nastąpi przebudowa tamy rozdzielczej od strony dolnej wody.

Modernizowany obiekt w Dobrzeniu. Fot. Wody Polskie

Zadanie pn. „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Gliwice - woj. opolskie (etap II)” będzie realizowane przez HaskoningDHV Polska Sp. z o.o., a także Przedsiębiorstwo Robót Wodnych i Ekologicznych "EKO-WOD" sp. z.o.o. i NAVIGA STAL sp. z o.o. Jego wartość wynosi prawie 202 mln zł. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Funduszu Spójności oraz środków Skarbu Państwa. Zadanie pn. „Modernizacja śluzy oraz sterowni na stopniu wodnym Januszkowice wraz z przebudową awanportów” będzie realizowane przez PORR S.A. Jego wartość wynosi ponad 171 mln zł. Projekt jest współfinansowany z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz budżetu Skarbu Państwa. Ukończenie prac na czterech odrzańskich stopniach wodnych planowane jest na IV kwartał 2023 roku.