Trwa proces ustalania na najbliższe trzy lata cen za wodę i ścieki. Przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne przesyłają propozycje stawek do regulatora, jakim są Wody Polskie. Nadrzędnym celem PGW Wody Polskie w procesie weryfikacji taryf jest dbanie o interesy mieszkańców.
– Musimy mieć pewność, że mieszkańców będzie stać na wodę i jednocześnie będą zapewnione jej dostawy – podkreśla Przemysław Daca Prezes Wód Polskich.
– Woda nie jest dobrem, na którym powinno się zarabiać, a przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne nie powinny czerpać zysków z dostarczania jej mieszkańcom – mówi Przemysław Daca, Prezes PGW Wody Polskie. – W czasie pandemii, kiedy to woda jest podstawowym narzędziem do walki z koronawirusem, Wody Polskie nie mogą zgodzić się na znaczące podwyżki cen za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków. Jako regulator, PGW Wody Polskie, muszą dbać o to, aby opłaty za wodę i ścieki były racjonalne i możliwe do poniesienia przez odbiorę końcowego, czyli każdego z nas.
Woda jest niezbędna do życia, a prawo do niej zostało uznane przez Zgromadzenie Ogólne ONZ za prawo człowieka. Dostęp do wody powinien więc być łatwy i nie powinien być obwarowany wysokimi cenami. Wygórowane opłaty za wodę mogą bowiem doprowadzić do wykluczenia społecznego, gdyż część gospodarstw domowych może nie być w stanie ich ponieść. Dlatego też PGW Wody Polskie – jako ogólnopolski regulator cen za wodę i odbiór ścieków – stoi na straży niskich opłat, a tym samym interesu odbiorcy końcowego, czyli każdego z nas.
W Polsce za dostarczenie wody odpowiadają samorządy, a ceny ustalane są przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne. Zaproponowane przez przedsiębiorstwa opłaty Wody Polskie zatwierdzają jeśli są uzasadnione lub odrzucają jeśli są za wysokie, tak aby ochronić mieszkańców przed wygórowanymi rachunkami za wodę i odprowadzanie ścieków.
Zapraszamy do zapoznania się z podstawowymi informacjami na temat opłat za zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków oraz do zapoznania się z rolą Wód Polskich jako regulatora cen, który dba o to, abyśmy jak najmniej płacili za wodę i ścieki.
ODBIORCA KOŃCOWY, REGULATOR, TARYFY, CENY, CZYLI PODSTAWOWE TERMINY
ODBIORCA KOŃCOWY to każdy z nas, kto opłaca rachunki za zaopatrzenie w wodę i doprowadzanie ścieków.
TARYFA to „zestawienie ogłoszonych publicznie cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków oraz warunki ich stosowania” (zgodnie z Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków). W poniższym tekście zamiennie używamy terminu „taryfa”, „opłata” i „cena”.
PRZEDSIEBIORSTWA WODNO-KANALIZACYJNE to podmioty, które w Polsce ustalają ceny za wodę i odprowadzanie ścieków. Warto jednak podkreślić, że ceny ustalane są nie tylko przez przedsiębiorstwa wod.-kan. bowiem forma organizacyjna podmiotów odpowiedzialnych za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków jest różnorodna. Wodę dostarczają i ścieki odbierają takie podmioty jak:
Ryc. Wody Polskie
Dla ułatwienia, w niniejszym tekście używamy określenia „przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne” jako odniesienie do wszystkich podmiotów dostarczających wodę i odprowadzających ścieki, z racji tego, że są one w przeważającej większości.
GMINA - w naszym tekście terminu tego używamy w odniesieniu do organu właścicielskiego podmiotów odpowiedzialnych za dostarczanie wody i odprowadzenie ścieków. Zwracamy jednak uwagę, że organem właścicielskim może być również miasto.
KTO USTALA CENY ZA WODĘ I ODBIÓR ŚCIEKÓW?
Ceny za zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków ustalają przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne. Następnie, propozycje tych cen składają we wniosku taryfowym do PGW Wody Polskie, które sprawdzają czy zaproponowane opłaty są uzasadnione. Jeśli ustalone przez przedsiębiorstwa ceny są zbyt wysokie Wody Polskie mogą wydać decyzję odrzucającą dany wniosek taryfowy, jeśli natomiast opłaty są uzasadnione zoptymalizowanymi kosztami jakie przedsiębiorstwo ponosi – wniosek ten jest zatwierdzany.
CZYM JEST OKRES TARYFOWY?
Raz na trzy lata do PGW Wody Polskie wpływają wnioski taryfowe z nowymi cenami przedstawionymi przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne za wodę i odbiór ścieków. Wody Polskie wnikliwie analizują i oceniają każdy wniosek oraz zaproponowaną we wniosku podwyżkę. Jeśli zaproponowane przez przedsiębiorstwo ceny są bezzasadne lub zbyt wygórowane, Wody Polskie taki wniosek odrzucają, aby ochronić odbiorcę końcowego przed zawyżonymi opłatami. Okres taryfowy jest więc trzyletnim okresem, w którym obowiązują ostatecznie zaakceptowane przez PGW Wody Polskie ceny za dostawy wody i odprowadzanie ścieków.
Rozpoczynający się właśnie nowy okres taryfowy jest już drugim – trwającym trzy lata – cyklem, podczas którego PGW Wody Polskie czuwają nad wysokością cen za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. We wcześniejszych latach nie było nadrzędnej instytucji chroniącej obywateli przed bezzasadnym wzrostem cen co, dość często, skutkowało różnymi nieprawidłowościami i znaczącymi podwyżkami dla odbiorców końcowych.
KTO CHRONI ODBIORCÓW KOŃCOWYCH PRZEZ NIEUZASADNIONYM WZROSTEM CEN?
Jedną z głównych ról Wód Polskich jest ochrona odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen za dostawę wody i odprowadzanie ścieków. Wody Polskie są bowiem organem regulującym ceny zaproponowane przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne w tzw. wnioskach taryfowych, składanych raz na trzy lata. Każdy wniosek jest szczegółowo analizowany i jeśli przedsiębiorstwo występuje o podniesienie cen dla mieszkańców danej gminy, zasadność takiej podwyżki jest dokładnie badana.
W sytuacji gdy wzrost cen wynika z braku optymalizacji kosztów przedsiębiorstwa, PGW Wody Polskie, wydając decyzję negatywną, wstrzymują taką niesłuszną podwyżkę opłat lub zobowiązują gminy do pokrycia jej części, tak aby odbiorca końcowy jej nie odczuł.
DLACZEGO USTANOWIONO OGÓLNOPOLSKIEGO REGULATORA?
Regulator został ustanowiony w odpowiedzi na nieklarowny system naliczania opłat.
Zanim Wody Polskie objęły funkcję zewnętrznego regulatora dało się zauważyć konflikt interesów – gmina, jako reprezentant mieszkańców i jednocześnie właściciel przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, sprawdzała przygotowane przez te przedsiębiorstwa wnioski taryfowe, zawierające propozycje opłat za wodę i odbiór ścieków, które mieszkańcy danej gminy mieli ponosić. Nie było więc podmiotu zewnętrznego, który mógłby skontrolować czy ceny te nie są dla mieszkańców zawyżone i czy są adekwatne do ponoszonych przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne kosztów.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie od 1 stycznia 2018 roku zostało ustanowione nowym regulatorem cen za usługi zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odprowadzania ścieków powołanym na podstawie nowelizacji ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1566 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 1437).
Wprowadzenie na rynek regulatora zewnętrznego jakim jest PGW Wody Polskie zaowocowało urealnieniem i ustabilizowaniem opłat za usługi wodociągowo-kanalizacyjne oraz ochroną odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen.
CO WPŁYWA NA CENĘ ZA WODE I ODBIÓR ŚCIEKÓW?
Opłaty za wodę i odbiór ścieków, które ponosi odbiorca końcowy, proponowane są we wniosku taryfowym składanym do PGW Wody Polskie przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne. Przedsiębiorstwa te, natomiast, opracowują je na podstawie wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków .
Koszty, których PGW Wody Polskie nie mogą zakwestionować, a które mają znaczący wpływ na wysokość opłat za wodę i odbiór ścieków to m.in. koszty wynagrodzeń w danym przedsiębiorstwie wod.-kan. oraz koszty związane z prowadzonymi lub planowanymi przez przedsiębiorstwo inwestycjami. Kontrolę nad tymi wydatkami sprawuje jednak właściciel przedsiębiorstwa, czyli w przeważającej ilości przypadków gmina lub miasto. Poniższy wykres ukazuje jak rozkładają się wydatki ponoszone przez przedsiębiorstwa wod.-kan.:
JAK WYGLĄDA PROCES TARYFIKACYJNY
Całe postępowanie rozpoczyna się od złożenia wniosku taryfowego, na analizę którego Wody Polskie mają 45 dni. Przez ten czas PGW WP ocenia projekt taryfy, analizuje marżę zysku, zmiany warunków ekonomicznych i koszty wynikające z planowanych wydatków inwestycyjnych. Jeśli ustalone przez przedsiębiorstwa ceny są zbyt wysokie Wody Polskie mogą wydać decyzję odrzucającą dany wniosek taryfowy, jeśli natomiast opłaty są uzasadnione zoptymalizowanymi kosztami jakie przedsiębiorstwo ponosi – wniosek ten jest zatwierdzany. W sytuacji gdy wzrost cen wynika z braku optymalizacji kosztów przedsiębiorstwa, PGW Wody Polskie, wydając decyzję negatywną, wstrzymują taką niesłuszną podwyżkę opłat lub zobowiązują gminy do pokrycia jej części, tak aby odbiorca końcowy jej nie odczuł.
Regulator ma prawo wymierzać kary za nieprzestrzeganie obowiązku przedstawienia do zatwierdzania taryf lub stosowania zawyżonych cen już po ich zatwierdzeniu. Sankcje, o których mowa uregulowano w art. 29 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
JAK KSZTAŁTUJĄ SIĘ CENY ZA WODĘ I ODBIÓR ŚCIEKÓW
W poprzednim procesie zatwierdzania taryf przez Wody Polskie w 2018 roku zauważalne były ogromne różnice w cenach za wodę i ścieki na terenie Polski. Przedkładane do zatwierdzenia kwoty za 1m 3 wody wynosiły od 1,30 do 57,02 zł, a za 1m ścieków od 2,20 do 52,90 zł.
Obecnie średnia stawka za wodę i ścieki w Polsce wynosi ok. 12 zł brutto, co plasuje nas na poziomie innych, o wiele zamożniejszych krajów Unii Europejskiej.
PROPONOWANE PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA WODNO-KANALIZACYJNE PROCENTOWE ZMIANY OPŁAT ZA WODĘ I ŚCIEKI W POLSCE NA LATA 2021-2024
Procentowa zmiana cen łącznie za dostawę wody i odbiór ścieków w województwach w okresie trzech lat (2021-2024). Źródło: wg. danych Wód Polskich
CZY JEST SZANSA NA DOPŁATY DO WYSOKICH TARYF?
„Jeśli taryfa jest bardzo wysoka, istnieje możliwość obniżenia ceny za wodę/ścieki poprzez uchwalenie dopłat z budżetu gminy dla przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych.
W sytuacjach, kiedy np. na skutek wcześniejszych decyzji inwestycyjnych konieczne jest spłacanie wysokich kredytów, ścieki odprowadzane są z domów oddalonych znacznie od pozostałych, część mieszkańców nie podłączyła się do sieci zbiorczej, w gminie są trudne warunki geologiczne (np. szkody górnicze), trzeba często naprawiać sieć, planowana jest optymalizacja zarządzania i przez to czasowo wzrosną koszty (np. zakup sprzętu), wówczas niezbędny przychód, ustalany przez przedsiębiorstwo, jest dużą kwotą. W takim przypadku przedsiębiorstwo ustala wysoką taryfę. Nadal jednak istnieje możliwość obniżenia cena za wodę/ ścieki poprzez uchwalenie dopłat z budżetu gminy dla przedsiębiorstw. Taka dopłata jest uchwalana przez radę gminy, a pieniądze wpływają na konto przedsiębiorstwa czy spółdzielni. Radni mogą nakłonić wójta/burmistrza/prezydenta miasta, aby skontaktował się z większym, bardziej doświadczonym przedsiębiorstwem oferującym niższe stawki taryf. Wiele przedsiębiorstw w Polsce chętnie dzieli się swoim doświadczeniem i wiedzą o zarządzaniu, warto więc skorzystać z takiej możliwości”[1]
DĄŻENIE DO HARMONIJNEJ WSPÓŁPRACY Z GMINAMI I PRZEDSIĘBIORSTWAMI WOD.-KAN.
Chroniąc odbiorcę końcowego, PGW Wody Polskie chronią jednocześnie gminy, które w większości przypadków pełnią funkcję właścicielską w stosunku do przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Dopłacanie bowiem do niezasadnie zawyżanych cen za wodę i odprowadzanie ścieków, wpływa negatywnie na budżet samorządów, które pieniądze te mogłyby przeznaczyć na inne cele. Zatwierdzenie lub nie przez PGW Wody Polskie taryf zaproponowanych przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne jest więc informacją dla gmin na ile przedsiębiorstwa te potrafią zoptymalizować koszty swojej działalności.
Wody Polskie są również sprzymierzeńcem samych przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Opiniowanie, co trzy lata, wniosków taryfowych pomaga przedsiębiorstwom w optymalizacji swoich kosztów, co znacząco może wpłynąć na sprawne zarządzanie przedsiębiorstwem.
– Zabezpieczamy nie tylko interesy odbiorcy końcowego, ale również samorządów i przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, zależy nam bowiem na harmonijnej współpracy ze wszystkimi podmiotami, które kwestia taryf bezpośrednio dotyka – mówi Przemysław Daca, Prezes Wód Polskich.
Utrzymanie i ciągłe ulepszanie tego stanu rzeczy jest w interesie nas wszystkich i można to zrealizować jeśli tylko współpraca na linii gmina, przedsiębiorstwo wod.-kan. i PGW Wody Polskie będzie układała się pomyślnie, ze wzajemnym zrozumieniem i zaufaniem.
[1] https://wody.gov.pl/images/dokumenty/broszura-taryfy.pdf
