- Ochrona przed powodzią i suszą
- Nadzór nad dobrą jakością wód
- Kontrola nad nieuzasadnionymi podwyżkami taryf za wodę i ścieki
Niniejszy tekst stanowi odniesienie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie do informacji zawartych w tekście, który ukazał się na stronach NIK.
Sprawne zarządzanie powodziowe to jedno z kluczowych zadań Państwowego Gospodarstwa Wodnego, które umożliwia ochronę zagrożonych regionów przed kataklizmem, chroni życie mieszkańców, zmniejsza ryzyko strat materialnych. Wody Polskie realizują dziś inwestycje na ponad 2 mld zł. Koncentrują się na działaniach w regionach szczególnie zagrożonych powodzią. Dzięki koordynacji przepływów ze zbiorników przeciwpowodziowych Racibórz, Buków, Nysa oraz Otmuchów w połowie października br. udało się zapobiec niebezpieczeństwu powodzi w woj. opolskim i dolnośląskim.
Tylko dzięki determinacji pracowników Wód Polskich zbiornik Racibórz Dolny został ukończony w tym roku. Oddajemy kolejne zabezpieczenia przeciwpowodziowe m.in. na Podkarpaciu w październiku br. nawet rok przed czasem. Utrzymanie tego tempa zwiększa szanse na zminimalizowanie ryzyka poważnych strat materialnych spowodowanych powodziami i podtopieniami, które cyklicznie pojawiają się w naszym kraju. Jednocześnie Wody Polskie, w ramach kompleksowego zarządzania zasobami wodnymi kraju, realizują program Stop suszy, którego celem jest zmniejszenie deficytu wodnego, który głównie dotyka rolnictwo, co ma bezpośrednie przełożenie na ceny produktów rolnych. Program nawodnień rolniczych z wykorzystaniem retencji rzecznej pozwala w ciągu trzech najbliższych lat na podniesienie współczynnika krajowej retencji wód z krytycznych 6,5 % nawet do 8 %. Dla porównania w Hiszpanii współczynnik ten wynosi 45 %
Wielkim obciążeniem dla początków działań Wód Polskich było ponad 40-letnie niedofinansowanie całego sektora gospodarki wodnej, brak jednego ośrodka koordynującego, a przede wszystkim brak całościowego patrzenia na sprawy gospodarowania wodami. Powstanie Wód Polskich było największą w ostatnich dziesięcioleciach reformą wodną na całym kontynencie Euroazjatyckim. Jak podkreślali przedstawiciele Banku Światowego podczas wizytacji w Polsce – reformą potrzebną i bardzo udaną.
Powstanie Wód Polskich w 2018 roku, bez okresu przejściowego, było bardzo dużym wyzwaniem logistycznym. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie powstało na mocy prawa wodnego, które uwzględnia dyrektywy unijne. Stało się głównym podmiotem odpowiedzialnym za gospodarowanie wodami w kraju. Tym samym przejęło kompetencje oraz zadania jednostek samorządowych i rządowych. W momencie powstania 1 stycznia 2018 roku gospodarstwo nie posiadało własnych siedzib, samochodów, sprzętu komputerowego oraz systemów niezbędnych do właściwego funkcjonowania, w tym wydawania decyzji administracyjnych. W strukturach PGW WP z dnia na dzień znalazły się prawie 3 tysiące pracowników Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych oraz ponad tysiąc pracowników dawnych regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Niektóre samorządy, w tym urzędy marszałkowskie nie pozwalały na przejęcie biur i sprzętu, koniecznych do kontynuacji prac z zakresu gospodarki wodnej. Organizacja nowej jednostki, z siedzibą krajową i 11 siedzibami regionalnych zarządów i jednostek im podległych (w tym 50 Zarządów Zlewni i 330 Nadzorów Wodnych i szereg obiektów hydrotechnicznych), wymagała czasu, była obarczona wieloma trudnościami organizacyjnymi. W wielu regionach z powodów płacowych bezpośrednio regulowanych przepisami dla tego typu podmiotów, na pracę w Wodach Polskich zdecydowało się tylko 10-30 proc. pracowników posiadających wymagane doświadczenie, co bezpośrednio przekłada się na tempo realizowanej pracy. Zarząd Wód Polskich w tej sytuacji musiał dokonywać priorytetyzacji zadań. Pierwszym było zapewnienie ciągłości działania infrastruktury krytycznej, kluczowej dla bezpieczeństwa energetycznego, a także zabezpieczenia powodziowego, w tym odpowiednio wykwalifikowanych kadr oraz sprzętu. Usprawnienia w funkcjonowaniu struktur były i są kolejnym, wciąż realizowanym etapem działań.
Działania Wód Polskich przede wszystkim koncentrują się na kluczowych obszarach, które mają bezpośredni wpływ na pozostałe gałęzie gospodarki kraju – w tym rolnictwo, ale także przemysł czy turystykę, również na środowisko naturalne, ponieważ jednym z trzech równoważnych celów PGW WP, oprócz przeciwdziałania powodzi i suszy jest troska o dobrą jakość wód.
W ciągu prawie trzech lat od powstania Wody Polskie doprowadziły do oddania wielu znaczących, a ciągnących się latami inwestycji takich jak np. Stopień Wodny Malczyce, czy wspomniany już polder przeciwpowodziowy Racibórz, który dziś jest w stanie uchronić mieszkańców 3 województw przed falą powodziową podobną do tej z 1997 roku. Na obszarach szczególnie zagrożonych powodzią modernizowanych jest oraz budowanych ponad 100 km nowoczesnych wałów przeciwpowodziowych w dorzeczach Odry i Wisły.
Wody Polskie dały nowy impuls dla inwestycji w gospodarce wodnej. W nieco ponad rok powstała śluza Guzianka II, pierwszy duży obiekt hydrotechniczny na Mazurach od drugiej wojny światowej. Modernizowane są także kanały żeglugowe na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, Pętli Wielkopolskiej i Kanale Gliwickim. Prowadzone są również działania na rzecz poprawy stanu wód i przywracania ciągłości ekologicznej polskich rzek, przykładem renaturyzacji jest rzeka Biała Tarnowska.
Wody Polskie 8-krotnie zwiększyły wydatki na utrzymanie polskich rzek i ponad 3-krotnie na inwestycje. Ale Państwowe Gospodarstwo Wodne to nie tylko wielkie place budów. Wody Polskie doprowadziły do zakończenia ISOK. System, kluczowy dla informatycznego bezpieczeństwa gospodarki wodnej, realizowany był od 2013 r. W chwili powstania Wód Polskich jego realizacja była wstrzymana a ukończenie projektu wartego 300 mln zł zagrożone. Dzięki wypracowaniu w 2018 r. programu naprawczego ISOK został ukończony i wdrożony w ubiegłym roku.
PGW Wody Polskie, jako regulator taryf dbają również o racjonalizowanie kosztów opłat za wodę i ścieki. Taryfy, które płacą wszyscy mieszkańcy kraju, po raz pierwszy znalazły się pod lupą regulatora niezależnego od gmin. Gwarantuje to ochronę przed nieuzasadnionymi podwyżkami, co w latach ubiegłych nie należało do rzadkości.
Wody Polskie tworzy ponad 6300 pracowników. Ich zaangażowanie i kompetencje zostały zauważone. Po raz pierwszy od 12 lat w gospodarce wodnej udało się wypracować dla Pracowników podwyżki płac. Bardzo korzystny jest także pracowniczy program ubezpieczenia zdrowotnego. Zwiększany jest park maszynowy w specjalistyczny sprzęt do prac utrzymaniowych. Zakupiono także wysokiej klasy sprzęt komputerowy obsługujący prawie 3 tys. stanowisk biurowych, w tym geoinfomatycznych. Obecnie powstaje także Portal Intranetowy dla całego PGW Wody Polskie.
W 2018 r. w chwili powstania PGW WP, jednostki w różnych częściach kraju stosowały różne procedury kadrowe i programy księgowe. Obecnie wdrożono jednolity dla wszystkich jednostek terenowych obieg dokumentów. Warto wspomnieć, że wszystkie procedury księgowe w Wodach Polskich były tworzone od podstaw. Natomiast opinie biegłego rewidenta za rok 2018 i 2019 były pozytywne (fragment opinii poniżej):
„ a). przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej Jednostki na dzień 31.12.2018 r. oraz jej wyniku finansowego przepływów pieniężnych za rok obrotowy zakończony w tym dniu, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2018 r. poz. 395 wraz z późn. zm.; dalej: „ustawa o rachunkowości”) i przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości,
b). jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi Jednostkę przepisami prawa i postanowieniami statutu Jednostki”.
Wody Polskie, dzięki licznym działaniom edukacyjnym pokazują, że trzeba mówić o wodzie i należy działać. Pomagają w tym rozwijane przez PGW WP ogólnopolskie kampanie edukacyjne, które jak Stop Suszy i Kwietne Łąki stały się nośnikami wiedzy i praktycznych zastosowań.
Wody Polskie od niespełna 3 lat stały się skutecznym podmiotem odpowiedzialne gospodarującym najcenniejszym z zasobów, jakim jest woda.
Fragmenty wystąpienia Przemysława Dacy Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie podczas Komisji Sejmowej (Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej) w dn. 28.10.2020 roku.
