Bagna i trzęsawiska wydają się nieprzystępne i nie każdy docenia ich rolę. Tymczasem mokradła są niezwykle ważne dla ludzi i całego środowiska naturalnego. Mają nawet wpływ na… klimat! W Wodach Polskich wiemy, jak cenne są tereny podmokłe, zwłaszcza w kontekście walki z powodzią i suszą. Dlatego wspieramy obchody Światowego Dnia Mokradeł.
Tereny podmokłe mają zdolność magazynowania wody podczas wezbrań, z kolei w czasie suszy stopniowo uwalniają zgromadzoną wilgoć. Mokradła pochłaniają również dwutlenek węgla z atmosfery. Są więc istotnym ogniwem w walce ze zmianami klimatu.
W Polsce terenami podmokłymi mogą być siedliska leśne (tzw. łęgi, olsy i bory bagienne) lub zbiorowiska otwarte, takie jak łąki pobagienne czy torfowiska (wysokie, przejściowe i niskie). Tereny podmokłe mogą być zasilane wodami opadowymi, powierzchniowymi lub podziemnymi. Często spotykane są łęgi w pobliżu rzek, regularnie zalewane wodami wezbraniowymi. Tereny podmokłe są miejscem bytowania wielu różnych gatunków roślin i zwierząt, także tych chronionych. To tu w naturze rośnie mięsożerna rosiczka. Schronienie znajdują derkacze, żurawie i bociany.
Jak inne ekosystemy, także mokradła są wrażliwe na działalność człowieka. Jednak co ciekawe, tradycyjne rolnictwo przez setki lat pomagało w utrzymaniu terenów podmokłych w równowadze. Rolnicy robili to nieświadomie, wypasając bydło i kosząc trawy łąkowe na ściółkę. Dzięki temu mokradła nie zarastały drzewami, a to tworzyło doskonałe warunki dla roślin, owadów i zwierząt żyjących na tych terenach. Dziś odejście od tradycyjnego rolnictwa powoduje, że łąki pobagienne stopniowo zarastają. Na niektórych obszarach dodatkowo niszczy je też rozrastająca się infrastruktura.
W ciągu ostatnich stu lat świat stracił ponad 1/3 terenów podmokłych. Problem ich zanikania zauważono już w 1971 roku, podczas międzynarodowej konferencji w Ramsarze (Iran). Powstała wówczas Konwencja Ramsarska o ochronie obszarów wodno-błotnych. Dokument obowiązuje w 169 krajach, także w Polsce. Zgodnie nim państwa członkowskie wyznaczyły blisko 2 300 miejsc, tzw. obszarów Ramsar. W naszym kraju jest ich 16. Należy do nich sześć parków narodowych (Biebrzański, Narwiański, Poleski, Słowiński, „Ujście Warty”, Wigierski), pięć jezior (Druzno, Karaś, Łuknajno, Siedmiu Wysp, Świdwie), ujściowy odcinek Wisły wraz z otaczającymi go mokradłami, torfowiska położone w Karkonoszach i Górach Izerskich, a także kompleksy stawów rybnych w okolicach Milicza i Przemkowa. Celem Konwencji Ramsarskiej jest ochrona oraz zrównoważone użytkowanie mokradeł. Mają temu służyć różne działania na szczeblu lokalnym i krajowym, a także międzynarodowym.
Drugi lutego, czyli dzień podpisania Konwencji Ramsarskiej, został ogłoszony Światowym Dniem Mokradeł (ang. World Wetland Day). Na całym świecie odbywają się wykłady i spotkania popularyzujące wiedzę o znaczeniu terenów podmokłych. W tym roku tematem przewodnim ŚDM jest ochrona mokradeł, które pełnią ważną rolę w walce ze zmianami klimatu. Więcej szczegółów na ten temat można znaleźć na stronie GDOŚ.
Anna Jastrzębska
Wydział Komunikacji Społecznej w Wodach Polskich
fot. Jerzy Malicki
