Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie otrzymało nagrodę Międzynarodowej Konferencji Fish Passage 2022. Światowi eksperci docenili prace Gospodarstwa na rzecz nowoczesnego podejścia do udrożnienia barier migracyjnych na Białej Tarnowskiej oraz Wisłoce i jej dopływach, przez co rzeki te odzyskały ciągłość ekologiczną na ponad 350 kilometrach.
Nagroda została przyznana na konferencji Fish Passage 2022, która odbyła się w czerwcu w Richland w USA. Wody Polskie otrzymały nagrodę za działania w dwóch projektach:
-
Likwidacja barier migracyjnych dla organizmów wodnych na rzece Wisłoce i jej dopływach – Ropie oraz Jasiołce,
-
Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Biała Tarnowska.
- Realizujemy innowacyjne prośrodowiskowe projekty doceniane przez zagranicznych ekspertów. Mamy się czym chwalić, udrażniamy bariery migracyjne dla ryb i poprawiamy stan ekologiczny naszych rzek – powiedział Prezes Wód Polskich Przemysław Daca na dzisiejszej konferencji prasowej.
 |
 |
| Briefing z udziałem Prezesa Wód Polskich Przemysława Dacy i Dyrektor Wód Polskich w Krakowie Małgorzaty Sikory. Fot. Wody Polskie | |
Międzynarodowa Konferencja Fish Passage to wydarzenie poświęcone działaniom związanym z przywracaniem ciągłości rzek. Wydarzenie gromadzi wielu ekspertów, menedżerów oraz firmy z całego świata, a jej celem jest wymiana doświadczeń związanych z tematyką wędrówek ryb, skutecznymi rozwiązaniami problemów w ich wędrówkach oraz kierunkami przyszłych badań. Celem konferencji jest również wprowadzenie postępu w badaniach związanych z tematyką migracji, a także współpracy różnych podmiotów w zakresie dobrych praktyk przy działaniach na rzecz udrażniania barier migracyjnych.
Efekty prośrodowiskowych projektów na rzekach Białej Tarnowskiej i Wisłoce
Przywrócenie możliwości swobodnego przemieszczania się ryb i innych organizmów wodnych w górę i w dół rzek jest jednym z celów projektów Wód Polskich w Krakowie, które odpowiadają za gospodarkę wodną w dorzeczu górnej Wisły. Odtwarzanie dostępu do tarlisk i stwarzanie warunków do rozrodu to najbardziej efektywna metoda poprawy stanu ekologicznego. To także pierwsza próbą w regionie opracowania różnego typu przejść dla migrujących ryb, w których szczególny nacisk położono na rozwiązania z wykorzystaniem materiałów naturalnych, co znacznie różni się od standardowych technicznych przepławek dla ryb. Proces projektowania i wykonawstwa w obu projektach był skutkiem wspólnej pracy inżynierów i biologów.
-
Na Białej Tarnowskiej i jej dopływach udrożniono 15 barier migracyjnych dla ryb, co pozwoliło odtworzyć korytarz migracji na rzece na łącznej długości 101,8 km, tj. od źródeł do ujścia.
-
Na Wisłoce i jej dopływach – Jasiołce i Ropie, likwidacja 7 barier migracyjnych spowodowała udrożnienie korytarza rzecznego o długości 254 km.
Wszystkie podejmowane działania na rzekach były zgodne z rozwiązaniami bliskimi naturze, naśladującymi warunki jakie panują w naturalnej rzece. Tym samym, zapewniają one pełną ekologiczną ciągłość rzeki, czyli nieprzerwany przepływ wody, stałą możliwość transportu osadów dennych oraz gwarantują dwukierunkową, w górę i w dół rzeki, wędrówkę organizmów wodnych.
W ramach monitoringu skuteczności wybudowanych przejść, przy użyciu różnorodnych technik badawczych, pozyskano informacje dotyczące zarówno samych przypadków przekraczania przepławek przez ryby, jak i składu gatunkowego oraz liczebności migrujących osobników. Ich głównym celem było określenie, czy przez przepławki zrealizowane w ramach obydwu projektów następuje migracja ryb.
Analiza zgromadzonych danych pozwoliła stwierdzić, że przez przepławki wybudowane w ramach projektów następuje migracja ryb o różnych zdolnościach pływackich i różnych rozmiarach. Na obydwu rzekach system potwierdził migrację ryb różnych gatunków i różnych wielkości przez przepławkę, rejestrując te przejścia w zapisie skanera i video. Obserwacja w cyklu ciągłym będzie kontynuowana w kolejnych latach, co umożliwi porównanie zmian populacji wędrujących ryb.
 |
 |
| Przepławka seminaturalna w m. Jankowa na Białej Tarnowskiej oraz w m. Szczepańcowa na Jasiołce - dopływie Wisłoki. Fot. Wody Polskie | |
Kolejny cel Wód Polskich – renaturyzacja górnej Wisły
Obecnie Wody Polskie w Krakowie realizują trzeci projekt, którego celem jest poprawa stanu ekologicznego wód płynących rzeki Wisły i dolnych odcinków rzek Soły i Skawy. Zostanie przywrócona spójność sieci obszarów Natura 2000 oraz odtworzone historyczne korytarze ekologiczne łączące Wisłę z rzekami Sołą i Skawą. W efekcie nastąpi ochrona i stabilne perspektywy zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków wchodzących w skład ekosystemu dolin rzek Soły i Skawy. Działania prowadzone podczas projektu mają służyć budowie lub modernizacji 7 przepławek dla ryb. Całkowity koszt realizacji trzech projektów to ponad 112 mln zł. Projekty są współfinasowane ze środków Unii Europejskiej.
Ryby, by mogły się rozwijać i żyć, potrzebują dostępu do kamienistego lub żwirowego podłoża. Muszą mieć możliwość swobodnej wędrówki wzdłuż całej długości rzeki. W poszczególnych sezonach roku i okresach życia przemieszczają się one wzdłuż rzeki w poszukiwaniu pokarmu, odpowiednich kryjówek oraz miejsc tarłowych. Przegradzanie rzek zakłóca ich normalne procesy życiowe lub nawet całkowicie je uniemożliwia. Głównym sposobem radzenia sobie z tym problemem jest udrażnianie barier migracyjnych, czyli np. budowa przepławek, czyli obiektów umożliwiających rybom i innym organizmom wodnym wędrówkę w górę i w dół rzeki.
 |
 |
 |
| 1. Mapa jednolitych części wód powierzchniowych z zaplanowanymi działaniami w IIaPGW w zakresie migracji ryb. 2. Mapa jednolitych części wód powierzchniowych z zaplanowanymi działaniami w IIaPGW w zakresie renaturyzacji koryt rzecznych. 3. Mapa z działaniami dla obszarów chronionych zależnych od hydromorfologii. Źródło: Wody Polskie | ||
Renaturyzacja wód w kraju – od planistyki po działanie
Na stan naszych rzek wpływa szereg procesów zachodzących w zlewniach oraz wszelkie aktywności, które zaburzają jego równowagę, zwanych presjami. Zagrażają one nie tylko organizmom wodnym, ale całym ekosystemom zależnym od wód, w tym także człowiekowi. Według Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska jednym z największych zagrożeń dla rzek i jezior są przekształcenia hydromorfologiczne spowodowane działalnością człowieka. To przede wszystkich zmiany naturalnego koryta rzecznego, dokonana przez regulację oraz tworzenie przeszkód utrudniających organizmom wodnym migrację lub znalezienie schronienia.
Renaturyzacja przywraca naturalny charakter rzek, umożliwia organizmom wodnym swobodne przemieszczanie się i odtwarzanie siedlisk. Jednym z jej elementów jest udrażnianie barier migracyjnych, obejmujące usuwanie lub przebudowę niefunkcjonalnych urządzeń wodnych albo budowę przepławek. W ramach II aktualizacji Planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (II aPGW) na lata 2022-2027 zaplanowano ponad 13 tysięcy działań naprawczych w jednolitych częściach wód powierzchniowych rzecznych, dla poprawy warunków hydromorfologicznych rzek i potoków, w tym zachowania ich ciągłości biologicznej dla swobodnej wędrówki ryb. Sukces ich wdrożenia będzie zależał od zaangażowania i współpracy interesariuszy i podmiotów z całego kraju. Więcej informacji:
