Polder Roztoki to jeden z 4 zbiorników budowanych na Ziemi Kłodzkiej dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Koszt budowy tego obiektu wynosi 235 mln zł. Inwestycja była realizowana w latach 2018-2021, prace budowlane trwały 3,5 roku. Wody Polskie na Ziemi Kłodzkiej realizują obecnie inwestycje o łącznej wartości 1 mld zł.

Ziemia Kłodzka, z racji swojego położenia, jest rejonem szczególnie narażonym na powodzie. W 1997 roku doświadczyła katastrofalnej powodzi, kiedy życie straciło 20 osób, znacznemu zniszczeniu uległo wiele miejscowości. Wody Polskie od początku swojego funkcjonowania realizują kilkuetapową strategię przeciwpowodziową dla tego obszaru. Jej część realizowana jest m. in. z funduszy Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Banku Rozwoju Rady Europy, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz budżetu państwa i środków własnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Celem jest ochrona życia i mienia mieszkańców Ziemi Kłodzkiej oraz poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego całego regionu.

Z okazji zakończenia budowy polderu w Roztokach, odbyła się konferencja prasowa z udziałem szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michała Dworczyka, oraz Prezesa Wód Polskich Przemysława Dacy, Posła na Sejm RP Marcina Gwoździa, przedstawiciela Banku Światowego na Polskę i kraje bałtyckie Marcusa Heinza i przedstawiciela Banku Rozwoju Rady Europy Grzegorza Krzewskiego. W spotkaniu uczestniczyli również Dyrektor Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej Ministerstwa Infrastruktury Monika Niemiec-Butryn, Starosta Kłodzki Maciej Awiżeń, Burmistrz Międzylesia Tomasz Korczak, prezes PORR S.A. Piotr Kledzik oraz wielu innych przedstawicieli firm, władz lokalnych i mieszkańców, którzy przyczynili się do powstania obiektu.

- Dziękuję Wodom Polskim za działania na rzecz zwiększania bezpieczeństwa Polaków. Cieszy mnie, że to kolejne takie działanie w ostatnich latach, które poprawia jakość życia mieszkańców regionu – powiedział szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michał Dworczyk.

- Jestem dumny, że to pierwsza inwestycja Wód Polskich, którą realizowały w całości od początku swojego istnienia. Obiekt zwiększy chronę przeciwpowodziową mieszkańców Ziemi Kłodzkiej – zaznaczył Prezes Wód Polskich Przemysław Daca.

- Bardzo doceniam naszą współpracę dla zwiększenia bezpieczeństwa wodnego w Polsce. Możemy być dumni z obiektu, który symbolizuje innowacyjność technologii przeciwpowodziowej, ale też oryginalne, powtórne wykorzystanie lokalnych materiałów do budowy zbiornika – stwierdził przedstawiciel Banku Światowego na Polskę i kraje bałtyckie Marcus Heinz

- Cieszę się, że zwiększamy bezpieczeństwo Kotliny Kłodzkiej. Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do budowy tego polderu. Mam nadzieję, że w bliskiej przyszłości doczekamy się kolejnych inwestycji dla zapewnienia ochrony przeciwpowodziowej, które są bardzo oczekiwane przez lokalnych mieszkańców – zaznaczył Starosta Kłodzki Maciej Awiżeń. 

.Wszyscy zebrani podkreślili bardzo dobrą współpracę pomiędzy Wodami Polskimi, wykonawcą i lokalną społęcznością.

Po lewej: Prezes Wód Polskich Przemysław Daca na konferencji w Roztokach 26.10.2021 roku. Po prawej: tablica informacyjna projektu. Fot. Wody Polskie

Ochrona czynna – pierwszy etap zwiększania ochrony przeciwpowodziowej

Kluczowym etapem działań jest realizowana obecnie w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły budowa czterech suchych zbiorników przeciwpowodziowych w Boboszowie, Szalejowie, Krosnowicach oraz Roztokach. Zadaniem zbiorników jest zmniejszenie zagrożenia powodziowego w dolinach rzek, na których są one zlokalizowane oraz pośrednio również na Nysie Kłodzkiej i tym samym w całej Kotlinie Kłodzkiej. Praca zbiorników umożliwia redukcję fali wezbraniowej. Łączna pojemność retencyjna wszystkich czterech polderów wynosi przeszło 16 mln m³. Budowa obiektów ma się zakończyć do końca 2023 roku.

Pierwszym oddanym do użytku jest polder Roztoki. Obiekt zlokalizowany jest na potoku Goworówka, stanowiącym dopływ Nysy Kłodzkiej. Jego pojemność wynosi 2,7 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu osiąga 48 ha. Zapora zbiornika ma długość 756 m. Obiekt bezpośrednio ma chronić 1200 mieszkańców okolicznych miejscowości. Wraz z pozostałymi trzema polderami, zbiornik Roztoki, ma tworzyć kaskadę, służącą systemowemu zarządzania przepływem wód wezbraniowych.

Budowa zbiornika Roztoki została zrealizowana zgodnie z wszelkimi wymogami środowiskowymi. Ponad 85% czaszy zbiornika jest pozostawiona w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektu umożliwia migrację ryb, stworzone zostały granitowe komory dla nietoperzy. Kompensacje przyrodnicze obejmowały nasadzenia ponad 21 tys. drzew iglastych i liściastych, blisko 20 tys. krzewów oraz odnowę siedlisk łęgowych i łąkowych.

Potok Goworówka w Roztokach. Fot. Wody Polskie

Ochrona bierna – konieczne uzupełnienie ochrony czynnej

Obecnie liczba i pojemność zbiorników przeciwpowodziowych w Kotlinie Kłodzkiej jest niewystarczająca i w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego niezbędne jest podjęcie kolejnych działań. Drugim etapem ochrony przeciwpowodziowej Ziemi Kłodzkiej, jest realizowany obecnie program tzw. ochrony biernej, który zakłada modernizację istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej w dziewięciu miejscowościach Kotliny Kłodzkiej, w tym samego Kłodzka. Etap ten polega na likwidacji tzw. „wąskich gardeł” na Nysie Kłodzkiej i jej dopływach dla umożliwienia bezpieczniejszego przejścia fali wezbraniowej.

W ramach inwestycji od wiosny 2022 realizowane będą prace remontowo-odtworzeniowe na wybranych odcinkach Nysy Kłodzkiej, Bystrzycy Dusznickiej i Kamiennego Potoku oraz Białej Lądeckiej i Morawy. Inwestycje obejmują dziewięć najbardziej zurbanizowanych miejscowości Ziemi Kłodzkiej: Duszniki-Zdrój, Szczytna, Polanica-Zdrój, Stronie Śląskie, Lądek-Zdrój, Kłodzko, Bystrzyca Kłodzka, Długopole-Zdrój oraz Międzylesie.

Zakres drugiego etapu ochrony przeciwpowodziowej był konsultowany z mieszkańcami i samorządami Ziemi Kłodzkiej pod koniec 2019 r. wówczas projekt był przedstawiony i dyskutowany, co umożliwiło wypracowanie rozwiązań, które zwiększą zabezpieczenia przeciwpowodziowe i jednocześnie spełnią oczekiwania mieszkańców, związane z zakresem prac. Jednymi z najważniejszych były: brak wysiedleń oraz możliwie minimalna ingerencja w unikalne walory przyrodnicze i architektoniczne Kotliny Kłodzkiej.

Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły, jest realizowany przez Wody Polskie do końca 2023 r. To 60 różnych inwestycji, obejmujących tereny najbardziej zagrożone powodzią: Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Małopolskę, Podkarpacie i rejon dolnej Odry. System docelowo ma zabezpieczyć 15 mln Polaków. Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły jest finansowany z funduszy Banku Światowego i unijnych, przy udziale środków z budżetu państwa, a jego łączna wartość wynosi 5,5 mld zł.

Po lewej: budowla spustowa - serce obiektu w Roztokach. Po prawej: wodowskaz na obiekcie. Fot. Wody Polskie

Kolejne działania

Dla ochrony przeciwpowodziowej oraz utrzymania zasobów wodnych, w regonie niezbędne są dalsze działania z zakresu gospodarki wodnej. W kolejnym etapie zaplanowane jest stworzenie szerszej strategii inwestycyjnej dla Ziemi Kłodzkiej. W tym również działania minimalizujące skutki suszy, m.in. poprzez zwiększenie retencji na obszarach leśnych i rolniczych. Z uwagi na nasilające się ekstremalne zjawiska atmosferyczne, konieczne są wielokierunkowe działania, których celem jest ochrona ludzkiego życia oraz mienia. Wstępem do tych działań były m.in. realizowane w 2021 roku konsultacje społeczne dotyczące projektów II aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami na obszarach dorzeczy (IIaPGW) czy aktualizacji Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (IIaPZRP). Dokumentacja na lata 2022 - 2028 zawiera opracowanie wielowariantowej koncepcji zabezpieczenia przeciwpowodziowego Kotliny Kłodzkiej.