9 lutego w Krakowie rozpoczęła się seria spotkań w ramach konsultacji społecznych projektów aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). To pierwsze z zaplanowanych do czerwca 28 spotkań konsultacyjnych. W regionie wodnym Górnej-Zachodniej Wisły zaplanowano blisko 380 działań w celu poprawy bezpieczeństwa. Blisko połowa z nich dotyczy bezpośrednio Krakowa i najbliższych okolic.

– Wybór Krakowa na inaugurację nie był przypadkowy. Mieszkańcy stolicy Małopolski wciąż pamiętają o wielkiej powodzi z 2010 r., a położenie miasta i regionu powoduje, że zagrożenie znów może się pojawić z chwilą nadejścia kolejnego wezbrania. Obywatele powinni czuć się bezpieczni, dlatego podejmujemy wiele działań dla zwiększenia ochrony przeciwpowodziowej. Niedawno rozpoczęliśmy prace budowlane przy wałach przeciwpowodziowych na brzegach Wisły w Krakowie. Tym samym, do 2022 roku Wody Polskie domkną system zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Mam nadzieję, że rozpoczynająca się w stolicy Małopolski seria debat konsultacyjnych na temat planowanych inwestycji i działań dla poprawy bezpieczeństwa lokalnych społeczności, będzie się cieszyła dużym zainteresowaniem – powiedział Marek Gróbarczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedzialny za sprawy związane z gospodarką wodną oraz realizację inwestycji w sektorze gospodarki morskiej i wodnej.

O tym, że żywioł w regionie wciąż jest groźny, przypomniały wezbrania w 2019 r. i 2020 r., kiedy w wielu miejscach w województwach małopolskim, śląskim, świętokrzyskim i podkarpackim woda wystąpiła z brzegów rzek i zalała sąsiadujące obszary. W ubiegłym roku powódź wskutek przerwania wału przeciwpowodziowego przeżyli mieszkańcy Łapanowa w pow. bocheńskim. Takie zdarzenia przypominają, że wciąż należy podejmować działania, służące redukcji ryzyka powodziowego. Właśnie temu służą aktualizowane obecnie plany zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). W związku z obostrzeniami pandemicznymi, spotkania podczas ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury, a koordynowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, konsultacji społecznych projektów aPZRP, odbywają się w trybie online.
 

Jak najwcześniej powstrzymać wielką wodę

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie nadzoruje organizacyjnie prace terenowe 5 zarządów zlewni: Kraków, Nowy Sącz, Kielce, Sandomierz i Żywiec. – W praktyce skala naszych działań jest znacznie większa. Podejmowane przez nas działania wpływają na bezpieczeństwo nie tylko mieszkańców Małopolski i południa Polski, ale także rejonów kraju położonych wokół nizinnych odcinków Wisły. Kluczowe jest zatem właściwe i optymalne zarządzanie falą powodziową w sytuacji jej nadejścia, racjonalne gospodarowanie wodą w zbiornikach retencyjnych, a także poszukiwanie zdolności retencyjnej w zlewniach, aby transfer ryzyka w obszary położone poniżej był jak najmniejszy – wyjaśnia Małgorzata Sikora, dyrektor RZGW w Krakowie. To, w jaki sposób dochodzi do wspomnianego „transferu ryzyka” ilustrują wydarzenia z 2010 r. Intensywne opady w środkowej Europie, w tym na górskim południu Polski, najpierw spowodowały wezbranie wód na Podkarpaciu i w Małopolsce, a potem – także na Mazowszu i Lubelszczyźnie. Kulminacja fali wezbraniowej na Wiśle była największa od 160 lat. Wszystkie działania podejmowane od tamtych wydarzeń mają na celu niedopuszczenie do podobnej tragedii w przyszłości. Ramy aktywności w tym zakresie wyznaczają przede wszystkim plany zarządzania ryzykiem powodziowym, realizowane w sześcioletnich cyklach. Od przyjęcia przez Radę Ministrów pierwszych PZRP (2016 r.), na terenie regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły zrealizowano w sumie 1071 różnorodnych działań. Kilkadziesiąt z nich będzie kontynuowanych w latach 2022-2027. Jednocześnie zaplanowano prawie 320 nowych przedsięwzięć. Ten obszerny katalog zróżnicowanych działań jest obecnie konsultowany. Pierwsza część (w sumie blisko 190 działań, w tym ponad 40 kontynuowanych) była przedmiotem dyskusji na spotkaniu w Krakowie, a druga – będzie konsultowana 10 lutego w Nowym Sączu.
 

Coraz lepiej chroniony Kraków

Najważniejszymi cechami planowanych działań są konsekwencja i kompleksowość. W ten sposób realizowany jest system ochrony przeciwpowodziowej Krakowa i jego i okolic, którego łączna wartość wynosi ok. 230 mln zł. Przedsięwzięcie to realizowane jest etapami. W styczniu br. podpisano umowę w ramach inwestycji „Rozbudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły w Krakowie”. Wody Polskie zmodernizują 20 km wałów w trzech dzielnicach Krakowa: Podgórza, Czyżyn i Nowej Huty. Inwestycja obejmie również część gminy Wieliczka. Jej realizacja pozwoli na kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Krakowa, w tym bezpośrednią ochronę 40 tys. mieszkańców i ich mienia na obszarze 31 km² oraz obiektów o strategicznym znaczeniu dla całego miasta. Podjęte działania zabezpieczą m.in. Elektrociepłownię Kraków w Łęgu, oczyszczalnie ścieków Płaszów i Kujawy, Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów przy ul. Giedroycia, część urządzeń technologicznych Zakładu Hutniczego Arcelor Mittal oraz wiele mniejszych zakładów przemysłowo-usługowych położonych przy ulicach: Lipska, Jana Surzyckiego, Rybitwy i Christo Botewa. Wartość tego zadania to 94 mln zł. Lista jest jednak znacznie obszerniejsza. Działania te obejmują także budowę 4 suchych zbiorników przeciwpowodziowych na Malinówce i Serafie za ok. 55 mln zł, modernizację wału wiślanego od stopnia wodnego Kościuszko do ujścia Skawinki za 19 mln. zł, budowę dwóch bram przeciwpowodziowych w rejonie portów rzecznych Dąbie i Kujawy za blisko 52 mln zł oraz budowę stanowiska pomp mobilnych w rejonie osiedla Lesisko w Nowej Hucie za ponad 8 mln zł.
 

Najważniejsza jest współpraca

Kraków to nie jedyny obszar realizacji kompleksowych działań na terenie RZGW Kraków. Wody Polskie realizują także projekt „Ochrona przeciwpowodziowa Sandomierza”. Inwestycja składająca się z sześciu zadań zapewni poprawę bezpieczeństwa i ochronę życia oraz mienia dla ok. 20 tys. mieszkańców. Obejmuje obszar ponad 11 tys. ha. Ma na celu ochronę mieszkańców Sandomierza i okolicznych gmin, takich jak: Koprzywnica, Łoniów, Baranów Sandomierski, Gorzyce, Dwikozy, Zawichost. W połowie stycznia, Wody Polskie oddały do użytku wchodzące w skład projektu 4 przepompownie w miejscowościach Koćmierzów, Nadbrzezie, Szewce oraz Zajeziorze. Jak podkreśliła podczas ich otwarcia Dyrektor Małgorzata Sikora – tę ważną dla regionu inwestycję (koszt to blisko 200 mln zł) udało się zakończyć z sukcesem dzięki bardzo dobrej współpracy Wód Polskich, samorządów i instytucji współfinansujących. Inny duży (prawie 80 mln zł) i ważny projekt to poprawa bezpieczeństwa powodziowego tzw. Węzła Oświęcimskiego przy zachowaniu i ochronie środowiska oraz promowaniu efektywnego gospodarowania zasobami wodnymi. Ochrona przeciwpowodziowa w dolinie Serafy to przykład troski o środowisko i współpracy ze środowiskami ekologicznymi. RZGW w Krakowie wypracował wraz z organizacjami ekologicznymi w inwestycyjnych projektach przeciwpowodziowych zmiany polegające na  zmniejszeniu ingerencji w tereny zielone przy zachowaniu parametrów przeciwpowodziowych.

W przyszłości, największym przedsięwzięciem będzie budowa polderów wzdłuż brzegów Wisły od ujścia Przemszy do Sandomierza z uwzględnieniem retencji w dolinie Potoku Strumień oraz poprawa tzw. parametrów hydraulicznych międzywala, tzn. wielkości przepływu wody w przestrzeni między wałami przeciwpowodziowymi. W sumie koszt całości to ponad 1,3 mld zł. Nie możemy zapominać, iż poza typowo inwestycyjnymi rozwiązaniami, działaniami związanymi z monitoringiem i prognozowaniem, propozycjami działań wspierających poprawę retencyjności, do wdrożenia pozostaje szereg instrumentów formalno-prawnych, mających wesprzeć jeszcze lepsze prowadzenie zarządzania ryzykiem powodziowym w całym kraju.

Pełne wykazy, m.in. obszarów problemowych i usystematyzowanych list planowanych działań wraz ze szczegółowymi danymi znajdują się na stronie www.stoppowodzi.pl w zakładce „Projekty aPZRP dla obszarów dorzeczy”.
 

Razem powiedzmy Stop Powodzi

10 lutego odbędą się konsultacje społeczne aPZRP w Nowym Sączu, a 16 i 17 lutego w Gliwicach i Pszczynie. Debaty zakończą się spotkaniami 26 i 27 maja w Elblągu i Słupsku. Rejestracja rozpoczyna się zawsze na 3 tygodnie przed konkretnym spotkaniem na stronie www.stoppowodzi.pl Konsultacje w lutym i marcu ze względu na sytuację epidemiczną odbywają się w trybie online. Jeśli obostrzenia zostaną zniesione, spotkania powrócą do tradycyjnej formuły. O wszystkich zmianach informujemy na bieżąco w aktualnościach na stronie: stoppowodzi.pl